Bài giảng Lịch sử Lớp 7 - Tiết 40, Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (Thế kỉ XIII) (Tiếp theo)

1: KHỞI ĐỘNG 
Mời các em quan sát hình ảnh 
Trận Tây Kết, Hưng Đạo Vương 
chém đầu Toa Đô. 
Trận Vạn Kiếp, t hái t ử Thoát Hoan phải 
chui vào ống đồng cho quân kéo chạy về nước 
“Chương Dương cướp giáo giặc, 
 Hàm Tử bắt quân thù. 
 Thái bình nên gắng sức, 
 Non nước ấy ngàn thu”. 
 - Tụng giá hoàn kinh sư - 
TRẦN QUANG KHẢI 
Trận Bạch Đằng 
	 Tiết 40 - Bài 14 
BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN 
(THẾ KỈ XIII) - (tiếp theo) 
4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên 
a. Nguyên nhân thắng lợi 
Nhóm 1: Nêu một số dẫn chứng để thấy các tầng lớp nhân dân thời Trần đều tham gia kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên? 
Nhóm 2 : Nêu những việc làm của nhà Trần chuẩn bị cho ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên? Nhận xét về sự chuẩn bị đó? 
Nhóm 3 : Người có đóng góp lớn nhất trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên là ai? Vì sao? 
Nhóm 4 : Cách đánh giặc của nhà Trần trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên có điểm gì giống và khác nhau? 
HOẠT ĐỘNG NHÓM (4’) 
Câu 1: Các tầng lớp nhân dân tham gia: 
Nhân dân Thăng Long nhanh chóng thực hiện “vườn không nhà trống” 
 Triệu tập hội nghị các vương hầu, quan lại ở Bình Than (Hội nghị Bình Than) để bàn kế đánh giặc. 
 Mở Hội nghị Diên Hồng mời các bậc phụ lão có uy tín trong cả nước về Thăng Long họp bàn cách đánh giặc. 
 Thành lập các đội dân binh 
 Quân lính thích vào cánh tay hai chữ “Sát Thát”(giết giặc Mông Cổ) 
Trần Quốc Toản tập hợp gia nô và thân thuộc hơn 1000 người, làm binh khí, đóng chiến thuyền và may cờ đề 6 chữ: Phá cường địch, báo hoàng ân. 
 Trần Quốc Toản (1267-1285). Tháng 5/1285, ông cùng Chiêu Thành Vương và tướng Nguyễn Khoái đánh tan giặc ở Tây Kết (Hưng Yên), sau đó chỉ huy quân tham dự trận Chương Dương (Hà Nội) do Trần Quang Khải chỉ huy, tiến về giải phóng Thăng Long. Khi Thoát Hoan rút quân về Kinh Bắc (Bắc Ninh), ông được lệnh mai phục ở vùng sông Như Nguyệt (sông Cầu). Giặc qua đây, ông chỉ huy quân đánh quyết liệt. Giặc thua to, trong chiến thắng oanh liệt đó, người anh hùng 18 tuổi đã hi sinh. Vua Trần vô cùng thương tiếc, đã làm bài văn tế và phong tước vương cho ông. 
“Phá cường địch, báo hoàng ân ” 
 Từ tấm gương dũng cảm của Trần Quốc Toản mà phong trào Trần Quốc Toản đã ra đời vào tháng 2/1948 do Bác Hồ đề xướng, ban đầu là đi đánh giặc và lập nhiều chiến công nhưng cốt tham gia kháng chiến là để giúp đỡ đồng bào. 
 Phong trào lần đầu được phát động tại trường THCS Hợp Đức, Tân Yên, Hà Bắc (nay là Bắc Giang). Phong trào hoạt động thiết thực ở cả 2 cuộc kháng chiến chống Pháp v à Mĩ. 
 Ngày nay, phong trào Trần Quốc Toản vẫn phát triển mạnh mẽ với nhiều hình thức phong phú như: “Đi tìm địa chỉ đỏ”, “Áo lụa tặng bà”, “Những viên gạch hồng”, “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”, “Biển đảo quê em”, thông qua những công việc cụ thể như: chăm sóc mộ liệt sĩ, đến thăm gia đình thương bệnh binh, thăm mẹ Việt Nam anh hùng, 
TRIỆU TẬP HỘI NGHỊ BÌNH THAN NÊN HÒA HAY ĐÁNH GIẶC 
Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông triệu tập Hội nghị Diên Hồng (1285) . 
Nên hòa hay nên đánh? 
 ĐÁNH 
Sát Thát 
Quân lính lấy mực thích 2 chữ “Sát Thát” (giết giặc Mông Cổ) lên cánh tay 
Câu 2: Sự chuẩn bị của nhà Trần: 
Sắm sửa vũ khí, thành lập các đội dân binh, luyện tập, canh giữ nơi hiểm yếu 
-Cử Trần Quốc Tuấn làm Tổng chỉ huy cuộc kháng chiến chống Quân Nguyên. 
Duyệt binh, huy động toàn dân tham gia kháng chiến 
-Chăm lo sức dân, tìm hiểu cuộc sống của dân, tạo sự đoàn kết triều đình với dân 
*Nhận xét: chuẩn bị chu đáo mọi mặt 
Vua Trần hạ lệnh sắm sửa vũ khí, ngày đêm luyện tập võ nghệ 
Câu 3 : Người có đóng góp lớn nhất: Trần Quốc Tuấn , v ì: 
 Nhà lí luận quân sự tài ba. 
-Tác giả bài Hịch tướng sĩ. 
Tổng chỉ huy cuộc kháng chiến . 
- Giải quyết bất hòa 
 Nghĩ ra cách đánh sáng tạo, độc đáo. 
“...Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ giận chưa thể xả thịt, lột da, ăn gan, uống máu quân thù, dẫu cho trăm thân ta phơi ngoài nội cỏ, nghìn thây ta bọc trong da ngựa, cũng nguyện xin làm...” 
“...Nay ta bảo thật các ngươi: nên lấy việc đặt mồi lửa dưới đống củi nỏ làm nguy; nên lấy điều kiềng canh nóng mà thổi rau nguội mà sợ, phải huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên.......có thể bêu đầu Hốt Tất Liệt dưới cửa khuyết, làm rữa thịt Vân Nam Vương ở Cảo Nhai. Như thế chẳng những thái ấp của ta mãi mãi vững bền mà bổng lộc các ngươi cũng suốt đời tận hưởng....” 
 (Trích trong “Hịch tướng sĩ” - Trần Quốc Tuấn ) 
Hịch tướng sĩ 
Câu 4 : Cách đánh giặc của nhà Trần trong ba lần kháng chiến: 
* Giống nhau : 
 Tránh thế giặc mạnh lúc đầu. 
 Chủ động vừa đánh chặn giặc vừa rút lui để bảo toàn lực lượng . 
- Chờ thời cơ để phản công tiêu diệt giặc. 
- Thực hiện “vườn không nhà trống”. 
* Khác nhau: 
- Lần 1,2: C hờ giặc lâm vào thế nguy cấp ta mới đánh. 
 Lần 3: 
+ Tập trung tiêu diệt đoàn thuyền lương, làm cho giặc không có lương thảo nuôi quân 
+ Chủ động bố trí trận địa bãi cọc ngầm trên sông Bạch Đằng. 
a. Nguyên nhân thắng lợi 
4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên 
- Do truyền thống yêu nước,tinh thần chiến đấu dũng cảm của quân dân 
Đại Việt. 
- Nhà Trần đề ra kế sách đánh giặc đúng đắn, sáng tạo chủ động trong kháng chiến.. 
- Sự lãnh đạo tài tình của các vua Trần và các danh tướng: Trần Thủ Độ, Trần Quốc Tuấn với những chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo 
Một số danh tướng nổi tiếng thời Trần 
Trần Quốc Tuấn 
Trần Quang Khải 
Trần Khánh Dư 
Yết Kiêu 
a. Nguyên nhân thắng lợi 
b. Ý nghĩa lịch sử 
- Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược của đế chế Nguyên. 
- Nâng cao lòng tự hào, tự cường dân tộc 
Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên giành thắng lợi có ý nghĩa gì? 
MỜI CÁC EM QUAN SÁT HÌNH ẢNH MINH HỌA VỀ ĐẾ QUỐC MÔNG-NGUYÊN 
Các cuộc chiến tranh xâm lược của Mông Cổ từ năm 1211-1241 
 LỰC LƯỢNG QUÂN MÔNG CỔ 
Kị binh Mông Cổ 
Quân Mông Cổ dàn trận 
Tượng đài Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng Đạo) tại Trường Sa (Khánh Hòa) 
Tượng đài Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng Đạo) tại Nam Định 
 HÌNH ẢNH MINH HỌA 
Miếu thờ Hưng Đạo Vương tại thành phố Hồ Chí Minh 
Sau khi mất, nhân dân tôn thờ ông là Đức thánh Trần và lập đền thờ ở nhiều nơi trên đất nước ta. 
 Tên Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng Đạo) giờ đây đã trở thành tên trường, tên đường quen thuộc đối với người dân Việt Nam. Là thế hệ sau, ta mãi ghi nhớ công ơn to lớn và nguyện học tập tốt để xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc. 
 Đại tướng Võ Nguyên Giáp (1911-2013). Sinh ra tại xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Từ tháng 5/1945, đồng chí là Tư lệnh các lực lượng vũ trang cách mạng mới, thống nhất thành Việt Nam giải phóng quân. Tháng 10/1946, là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Chỉ huy Quân đội Nhân dân và Dân quân tự vệ Việt Nam. Tháng 1/1948, được phong quân hàm Đại tướng, Tổng Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam. Tên tuổi của ông gắn liền với 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ. 
 1 TRONG 10 VỊ TƯỚNG GIỎI NHẤT THẾ GIỚI 
Đại tướng Võ Nguyên Giáp (1911-2013) 
* Nguyên nhân thắng lợi 
* Ý nghĩa lịch sử 
- Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược của đế chế Nguyên. 
- Là kỳ tích quân sự Đại Việt thế kỷ XIII.Nâng cao lòng tự hào, tự cường dân tộc 
- Xây đắp truyền thống quân sự Việt Nam. 
- Ngăn chặn quân Nguyên xâm lược các nước khác. 
 - Để lại nhiều bài học trong cuộc đấu tranh chống xâm lược. 
 Nguyên nhân thắng lợi 
 Ý nghĩa lịch sử 
Vai trò lãnh đạo, tài chỉ huy của các vua Trần cùng các tướng lĩnh  như Trần Thủ Độ, Trần Quốc Tuấn,... 
Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược của đế chế Nguyên . 
Là kỳ tích của q.sự Đại Việt thế kỷ XIII. Nâng cao lòng tự hào dân tộc. 
Xây đắp truyền thống quân sự Việt Nam . 
Ngăn chặn quân Nguyên xâm lược các nước khác . 
Do truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết chiến đấu dũng cảm của quân dân Đại Việt. 
 Nhà Trần đề ra kế sách đánh giặc đúng đắn,sáng tạo,chủ động kháng chiến.. 
3:LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG 
a.Mục tiêu : Vận dụng kiến thức của bài học vào việc làm bài tập cụ thể 
 - Từ kiến thức đã học ở bài 13 và bài 14, em hãy đánh giá ngắn gọn về vai trò của các nhân vật lịch sử: Trần Thủ Độ, Trần Quốc Tuấn, Trần Nhân Tông đối với nhà Trần và cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên. 
- Đáp án đúng của bài tập. 
b . Tổ chức thực hiện 
- HS xác định yêu cầu của đề bài và suy nghĩ cá nhân 
- HS trình bày, theo dõi, nhận xét, đánh giá và bổ sung cho bài của bạn. 
Kết luận, nhận định: GV nhận xét bài làm của HS. 
- Nhiệm vụ bài vừa học 
 Học bài, trả lời nguyên nhân thắng lợi,ý nghĩa lịch sử kháng chiến chông Mông Nguyên. 
Nhiệm vụ bài mới. 
 Chuẩn bị bài 15:Thời Hồ 1400.1407 
 Sự thành lập nhà Hồ 
 Một số nội dung tác động cải cách của Hồ Quý ly. 
4.HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ