Bài giảng Lịch sử Lớp 9 - Bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

BÀI 23: TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945 VÀ SỰ THÀNH LẬP NƯỚC ViỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HỒ 
I. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố . 
1. Hồn cảnh 
Thế giới : 
- Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc: 
+ Tháng 5/1945, Phát xít Đức đầu hàng Đ ồng M inh vơ điều kiện . 
+Tháng 8/1945, Phát xít Nhật đầu hàng . 
Bài 23 
Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 
và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa 
Đại diện Bộ Tổng tư lệnh Hồng quân Liên Xơ tron g buổi lễ tiếp nhận đầu hàng khơng điều kiện của quân đội Đức (tháng 5/ 1945 Ở Châu Âu) 
Tướng Mĩ Douglas Mac Arthur ký nhận đầu hàng vơ điều kiện của Nhật. (tháng 8/1945 Ở Châu Á) 
I. Lệnh tổng khởi nghĩa đư­ợc ban bố . 
1. Hồn cảnh 
Thế giới : 
b. Trong nước: 
+ Nhật ở Đơng Dương hoang mang, rệu rã... 
+ Khơng khí cách mạng đang sục sơi. 
->Thời cơ Tổng khởi nghĩa đã đến. 
I. Lệnh tổng khởi nghĩa đư­ợc ban bố . 
1. Hồn cảnh 
2. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố 
- Ngày 14->15/8/1945, Hội nghị tồn quốc của Đảng họ p tại Tân Trào quyết định Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước. 
- Uỷ ban khởi nghĩa tồn quốc được thành lập và ra Quân lệnh số 1. 
CÂY ĐA TÂN TRÀO, MÁI 
ĐÌNH HỒNG THÁI (TUYÊN QUANG) 
ĐẠI HỘI QUỐC DÂN HỌP TẠI TÂN TRÀO (TUYÊN QUANG) 
Bài 23 
Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 
và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa 
I. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố . 
1. Hồn cảnh 
2. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố 
- Ngày 16/8/1945, Đại hội Quốc dân họp tại Tân Trào tán thành lệnh Tổng khởi nghĩa, thơng qua 10 chính sách của mặt trận Việt Minh. 
+ Lập uỷ ban dân tộc giải phĩng. 
+ Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi đồng bào cả nước đứng lên Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. 
1- Giành lấy chính quyền, xây dựng một nước Việt Nam dân chủ cộng hồ... 
2- Võ trang nhân dân. Phát triển Quân giải phĩng Việt Nam.3- Tịch thu tài sản của giặc nước và của Việt gian...chia cho dân nghèo.4- Bỏ các thứ thuế do Pháp, Nhật đặt ra..... 5- Ban bố những quyền của dân, cho dân... 
6 - Chia lại ruộng đất giảm địa tơ, giảm tức, hỗn nợ... 
7 - Ban bố Luật lao động: ngày làm 8 giờ, định lương tối thiểu.. 
8 - Xây dựng nền kinh tế quốc dân.... 
9 - Xây dựng nền quốc dân giáo dục.....  10 - Thân thiện và giao hảo với các nước Đồng minh tranh thủ sự đồng tình và sức ủng hộ của các nước... 
MƯỜI CHÍNH SÁCH CỦA MẶT TRẬN VIỆT MINH 
Thư Bác Hồ gửi đồng bào cả nước. 
“ Hỡi đồng bào yêu quý! 
 Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc đã đến. Tồn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà giải phĩng cho ta. 
 Nhiều dân tộc bị áp bức trên thế giới đang ganh nhau tiến bước giành quyền độc lập. Chúng ta khơng thể chậm chễ. 
Tiến lên! Tiến lên dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy dũng cảm đứng lên” 
 (Trích thư Hồ Chủ Tịch gửi cho đồng bào 8-1945) 
CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH 
Đại Tướng Võ Nguyên Giáp 
ĐẠI TƯỚNG VÕ NGUYÊN GIÁP 
Tháng 12/1944, đồng chí Võ Nguyên Giáp được đồng chí Nguyễn Ái Quốc giao nhiệm vụ thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phĩng quân. 
Tháng 4/1945, tại Hội nghị Quân sự Bắc Kỳ, đồng chí được cử vào Ủy ban Quân sự Bắc Kỳ. Từ tháng 5/1945, đồng chí là Tư lệnh các lực lượng vũ trang cách mạng mới, thống nhất thành Việt Nam giải phĩng quân; tháng 6/1945, đồng chí được đồng chí Nguyễn Ái Quốc giao nhiệm vụ thành lập Ủy ban Chỉ huy lâm thời Khu giải phĩng. 
Tháng 8/1945, đồng chí được cử vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Ủy ban Khởi nghĩa tồn quốc. Tại Đại hội Quốc dân Tân Trào, đồng chí được bầu vào Ủy ban dân tộc giải phĩng Việt Nam; là Bộ trưởng Bộ Nội vụ trong Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa và được bổ sung vào Thường vụ Ban Chấp hành Trung ương Đảng. 
Lễ xuất quân của 34 chiến sĩ Giải phĩng quân  tại cây  đa Tân Trào ngày 16-8-1945 
I. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố . 
1. Hồn cảnh 
2. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố 
II. Diễn biến Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945 . 
 1. Giành chính quyền ở Hà Nội 
Bài 23 
Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 
và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa 
Thời gian 
Sự kiện 
Ngày 
15 /8/1945 
2. Ngày 16/8/1945 
3. Ngày 19/8/1945 
- Cuộc mít tinh khổng lồ tại Nhà hát lớn Hà Nội, sau đĩ quần chúng toả đi nhanh chĩng chiếm các vị trí chiến lược. 
=> Khởi nghĩa thắng lợi tại Hà Nội. 
- Truyền đơn, biểu ngữ kêu gọi khởi nghĩa xuất hiện ở khắp nơi. 
- Mặt trận Việt Minh tổ chức diễn thuyết cơng khai ở các rạp trong thành phố. 
Điền các sự kiện tương ứng với các mốc thời gian về: Diễn biến việc giành chính quyền tại Hà Nội. 
Lễ mít tinh ngày 19/8/1945 tại Nhà hát lớn Hà Nội 
Tại Hà Nội, ngày 19-8, hàng vạn nhân dân đánh chiếm 
Phủ Khâm sai và Tịa Thị chính. 
Biểu tình cướp chính quyền 19/8/ 1945 tại Phủ khâm sai Bắc Kỳ 
Duyệt đội quân du kích ở các chiến khu về Hà Nội ngày 30/8/1945. 
Khởi nghĩa ở Hà Nội chiếm Bắc Bộ Phủ (Trích phim Sao Tháng Tám) 
Nhạc sĩ Văn Cao 
Tiến quân ca là một bài hát do nhạc sĩ Văn Cao (1923-1995) sáng tác vào năm 1944. Ngay từ khi ra đời, bài hát được coi là bài hát chính thức của Mặt trận Việt Minh.  
Bài 23 
Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 
và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa 
I. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố . 
1. Hồn cảnh 
2. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố 
II. Diễn biến Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945 . 
 1. Giành chính quyền ở Hà Nội 
2. Giành chính quyến trong cả nước 
BẮC GIANG(18/8) 
HẢI DƯƠNG (18/8) 
HÀ NỘI (19/8) 
HÀ TĨNH(18/8) 
HUẾ(23/8) 
QUẢNG NAM (18/8) 
SÀI GỊN ( 25/ 8 ) 
Thời gian 
Sự kiện 
14 -18/ 8/ 1945 
G iành chính quyền ở Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam. 
19/08/1945 
Hà Nội giành chính quyền 
23/08/1945 
Huế giành chính quyền 
25/08/1945 
Giải phĩng Sài Gịn 
28/8/1945 
Các địa phương cịn lại của Nam Bộ giành được chính quyền... 
02/09/1945 
Chủ Tịch Hồ Chí Minh đọc bản tuyên ngơn độc lập khai sinh ra nước Việt nam dân chủ cộng hồ, tại quảng trường Ba Đình – Hà Nội. 
 “ Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thối vị. Dân ta đã đánh đổ xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để xây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ mà lập nên chế độ dân chủ cộng hịa... 
 ...Nước Việt Nam cĩ quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do và độc lập. Tồn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”. 
 (Trích: Tuyên ngơn độc lập – Chủ tịch Hồ Chí Minh) 
“Tơi thà làm dân một nước tự do cịn hơn làm vua một nước nơ lệ” 
 Bảo Đại 
Bảo Đại trao ấn kiếm 
Chiều 30/8/1945 lễ thoái vị chính thức cử hành trước Ngọ Môn, Bảo Đại đọc chiếu thoái vị, Trần Huy Liệu thay mặt chính phủ lâm thời chấp nhận việc thoái vị của Bảo Đại và nhận ấn kiếm vàng tượng trưng cho sự chấm dứt quyền lực triều đại phong kiến cuối cùng ở Việt Nam. 
Ấn thời Nguyễn 
NGỌ MƠN (HUẾ) 
BÀI 23: TỒNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945 VÀ 
SỰ THÀNH LẬP NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HỊA 
III. Ý nghĩa lịch sử và nguyên thành cơng của cách mạng Tháng Tám – 1945. 
Ý Nghĩa lịch sử 
-Là một biến cố vĩ đại, đã phá tan tầng xiềng xích Pháp – Nhật, lật nhào ngai vàng phong kiến. Việt Nam trở thành một nước độc lập dưới chế độ dân chủ Cộng hồ, đưa nhân dân từ thân phận nơ lệ trở thành người dân của một nước độc lập, tự do. 
- Thắng lợi đầu tiên của một nước thuộc địa trong đấu tranh tự giải phĩng, cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân các nước thuộc địa 
Bài 23 
Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 
và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa 
III. Ý nghĩa lịch sử và nguyên thành cơng của cách mạng Tháng Tám – 1945. 
 1. Ý nghĩa Lịch sử 
 2, Nguyên nhân thành cơng 
- Cách mạng tháng Tám th ắ ng lợi nhờ cĩ hồn cảnh quốc tế thuận lợi. 
- Dân tộc Việt Nam cĩ truyền thống yêu nước sâu sắc, đấu tranh kiên cường bất khuất từ ngàn xưa cho độc lập, tự do. K hi Đảng và Mặt trận Việt Minh kêu gọi thì tồn dân hăng hái hưởng ứng. 
Bài 23 
Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 
và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa 
III. Ý nghĩa lịch sử và nguyên thành cơng của cách mạng Tháng Tám – 1945. 
 1. Ý nghĩa Lịch sử 
 2, Nguyên nhân thành cơng 
Cĩ khối liên minh cơng nơng vững chắc, cĩ mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi, lại biết kết hợp tài tình đấu tranh vũ trang với đấu tranh chính trị, đấu tranh du kích với khởi nghĩa từng phần ở nơng thơn, tiến lên phát động tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân. 
Câu 1. Ở châu Âu, phát xít Đức đã bị tiêu diệt hồn tồn và buộc phải đầu hàng khơng điều kiện Đồng minh vào thời gian nào? 
a. 4/1945. b. 5/1945. c. 6/1945. d. 7/1945. 
Câu 2. Ở Châu Á, quân phiệt Nhật đã đầu hàng Đồng minh khơng điều kiện vào thời gian nào? 
a.8/1945. b. 8/1945. c. 8/1945. d. 8/1945. 
Câu 3. Phát xít Nhật đầu hàng thì quân Nhật ở Đơng Dương cũng bị tê liệt, chính phủ tay sai thân Nhật Trần Trọng Kim hoang mang cực độ. Đây là thời cơ ngàn năm cĩ một cho nhân dân ta dành độc lập. Đĩ là hồn cảnh vơ cùng thuận lợi cho: 
a. Hưởng ứng chỉ thị “Nhật-Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. 
b. Phá kho thĩc Nhật giải quyết nạn đĩi. 
c. Cao trào kháng Nhật cứu nước. 
d. Đảng ta đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh kịp thời phát lệnh Tổng khởi nghĩa trong cả nước 
BÀI TẬP 
Câu 4. Tháng 8/1945 điều kiện khách quan bên ngồi rất thuận lợi, tạo thời cơ cho nhân dân ta vùng lên giành lại độc lập, đĩ là: 
a. Sự thất bại của phe phát xít ở chiến trường châu Âu 
b. Sự thắng lợi của Hồng quân Liên Xơ ở mặt trận Xơ - Đức. 
c. Sự nổi dậy giành thắng lợi của nhân dân các nước Đơng Âu. 
d. Sự tan rã của phát xít Đức và sự đầu hàng vơ điều kiện của phát xít Nhật 
Câu 5. Hội nghị tồn quốc của Đảng Cộng sản Đơng Dương họp từ ngày 14 đến 15/8/1945 ở đâu? 
a. Pác Bĩ (Cao Bằng) b. Tân Trào (Tuyên Quang) 
c. Bắc Sơn (Võ Nhai) d. Phay Khắt (Cao Bằng) 
Câu 6. Hội nghị tồn quốc của Đảng họp từ ngày 13 đến 15/8/1945 đã quyết định vấn đề gì? 
a. Khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước. 
b. Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước. 
c. Khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội, Huế, Sài Gịn. 
d. Tổng khởi nghĩa trong cả nước, giành lấy chính quyền trước khi quân Đồng minh vào. 
Câu 7. Đại hội Quốc dân được tiến hành ở Tân Trào (Ngày 16/8/945) gồm những đại biểu thuộc các thành phần nào? 
a. Ba xứ thuộc đủ các giới, các đồn thể, các dân tộc tiêu biểu ý chí và nguyện vọng của tồn dân. 
b. Giai cấp cơng nhân, nơng dân cả nước. 
c. Giai cấp tiểu tư sản, họp sinh, sinh viên, trí thức cả nước. 
d. Các Đảng phái đồn thể tổ chức mặt trận trong cả nước. 
Câu 8. Các đại biểu đều nhất trí tán thành quyết định Tổng khởi nghĩa, thơng qua 10 sắc lệnh của Việt Minh, lập ủy Ban Dân tộc giải phĩng Việt Nam (tức Chính phủ Lâm thời) do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu, đĩ là quyết định của: 
a. Hội nghị tồn quốc của Đảng họp ở Tân Trào (14/8/1945) 
b. Đại hội Quốc dân ở Tân Trào (16/8/1945) 
c. Hội nghị mở rộng Ban Thường vụ Trung ương (9/3/1945) 
d. Hội nghị Quân sự Bắc Kì (4/1945) 
Câu 9. Chiều ngày 16/8/1945 theo lệnh của ủy ban khởi nghĩa, một đội giải phĩng quân do đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy, xuất phát từ Tân Trào về giải phĩng thị xã nào? 
a. Giải phĩng thị xã Cao Bằng. b. Giải phĩng thị xã Thái Nguyên. 
c. Giải phĩng thị xã Tuyên Quang. d. Giải phĩng thị xã Lào Cai. 
Câu 10. Khẩu hiệu “Đánh đuổi Nhật-Pháp” được thay bằng khẩu hiệu “Đánh đuổi phát xít Nhật” được nêu trong: 
a. Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng (9/3/1945) 
b. Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” (12/3/1945) 
c. Hội nghị tồn quốc của Đảng (13-15/8/1945) 
d. Đại hội quốc dân ở Tân Trào (16/8/1945) 
Câu 11. “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến, tồn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phĩng cho ta...” Đĩ là lời kêu gọi của? 
a. Hội nghị tồn quốc của Đảng họp ở Tân Trào (14/8/1945) 
b. Quân lệnh số 1 kêu gọi tồn quốc nổi dậy khởi nghĩa 
c. Đại hội Quốc dân ở Tan Trào (16/8/1945) 
d. Thư Hồ Chí Minh gửi đồng bào cả nước kêu gọi nổi dậy tổng khởi nghĩa giành chính quyền 
Câu 12. Quyết đĩnh Tổng khởi nghĩa trong cả nước, giành chính quyền trước khi quân Đồng minh vào Việt Nam. Đĩ là nội dung của Nghị quyết nào? 
a. Nghị quyết Hội nghị Trung ương Đảng lần VIII (10 -19/5/1941) 
b. Nghị quyết của Đảng tại Hội nghị tồn quốc (13-15/8/1945) 
c. Nghị quyết của Đại hội quốc dân ở Tân Trào 
d. Nghị quyết của Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp ngay đêm 9/3/1945. 
Hà Tĩnh 
Hải Dương 
Bắc Giang 
Hà Nội 
Quảng Nam 
Huế 
Sài Gịn 
Đồng Nai 
Hà Tiên 
CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 
 THEO CHÂN BÁC “ TỐ HỮU” 
Tổng khởi nghĩa! Lệnh truyền đêm trước Sáng quân ra giải phĩng Thái Nguyên Hà Nội, Huế, Sài Gịn, cả nước Đứng lên ta giành hết chính quyền! 
Hơm nay sáng mồng hai tháng chín Thủ đơ hoa, vàng nắng Ba Đình Muơn triệu tim chờ chim cũng nín Bỗng vang lên tiếng hát ân tình 
Hồ Chí Minh! Hồ Chí Minh! 
Người đứng trên đài, lặng phút giây Trơng đàn con đĩ, vẫy hai tay Cao cao vầng trán Ngời đơi mắt Độc lập bây giờ mới thấy đây! 
Trị chơi 
Đi tìm bí ẩn lịch sử 
1. Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngơn độc lập vào thời gian nào? 
5 
6 
1 
3 
4 
2 
Trả lời câu 1: 
 chiều 2-9-1945 
2. Ngày 19-8-1945 diễn ra sự kiện lịch sử gì? 
Trả lời câu 2: 
Cách mạng tháng 8 thành cơng ở Hà Nội 
3. Trong cách mạng tháng 8 năm 1945, những tỉnh nào giành được chính quyền sớm nhất? 
Trả lời câu 3: 
Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quang Nam 
4. Lệnh tổng khởi nghĩa trong cả nước được ban bố ở đâu? 
Trả lời câu 4: 
Tân Trào Tuyên Quang 
5. Nêu mốc thời gian đánh dấu cuộc khởi nghĩa thành cơng ở Huế, Sài Gịn? 
Trả lời câu 5: 
Huế: 23 - 8 -1945 
Sài Gịn: 25 - 8 -1945 
6.Thời gian đánh dấu cách mạng tháng Tám thành cơng trong cả nước? 
Trả lời câu 6: 
28 – 8 – 1945 
Ngơi nhà số 48 hàng Ngang quận Hồn Kiếm Hà Nội, nơi Bác Hồ ở trong những ngày đầu về Hà Nội và là nơi Bác viết Bản tuyên ngơn độc lập. 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
Học bài cũ: 
 + Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố như thế nào? 
 + Diễn biến chính của cách mạng tháng Tám năm 1945. 
 + Nguyên nhân thành cơng và ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Tám năm 1945. 
Chuẩn bị bài mới : Bài 24: Mục I, II và III. 
 + Tình hình nước ta sau cách mạng tháng Tám năm 1945: Tìm hiểu những thuận lợi và khĩ khăn. 
+ Đảng và chính phủ xây dựng chính quyền và giải quyết những khĩ khăn như thế nào?