Bài giảng Toán 6 (Số học) Sách KNTT - Chương I, Bài 2: Cách ghi số tự nhiên

Số học lớp 6 
Năm học: 2021 - 2022 
KHỞI ĐỘNG 
Câu1 . Viết các tập hợp sau bằng cách liệt kê các phần tử 
a) A = {x N 18 < x < 21} 
b) B = { x N* x < 4 } 
c) C = { x N 35 x 38 } 
d) Tập hợp D các số tự nhiên x mà x N* . 
Trả lời: 
 Ta có: 
 A = {x N 18 < x < 21} 
 B = { x N* x < 4 } 
 C = { x N 35 x 38 
 Tập hợp D các số tự nhiên x mà x N*. 
 Khi đó các tập hợp này được viết lại bằng cách liệt kê các phần tử là: 
 a) A = {19 ; 20} 
 b) B = { 1 ; 2 ; 3 } 
 c) C = { 35 ; 36 ; 37 ; 38 } 
 d) D = {0} 
Câu 2 : 
 Viết tập hợp E các số tự nhiên x không vượt quá 6 bằng hai cách ? 
Tập hợp E các số tự nhiên x không vượt quá 6 được viết bằng hai cách là: 
C ách 1 : E = {x N x 6} 
C ách 2 : E = {0 ; 1 ; 2 ; 3 ; 4 ; 5 ; 6} 
Trả lời : 
Chữ số Ấn Độ cuối thế kỉ 1 
Bảng chữ số Ả Rập 
Chữ số Babylon 
Chữ số Maya 
Bài 2 : Cách ghi số tự nhiên 
Năm học: 2021 - 2022 
MỤC TIÊU BÀI HỌC 
Kiến thức, kĩ năng 
- Nhận biết được giá trị các chữ số của một số tự nhiên viết trong hệ thập phân. 
 Biểu diễn một số tự nhiên thành tổng giá trị các chữ số của nó. 
 Đọc và viết số La Mã từ 1 đến 30 
2. Thái độ học tập 
- Hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập mà giáo viên đưa ra. Có ý thức tìm tòi, khám phá và vận dụng sáng tạo kiến thức bài học để giải quyết các bài tập có liên quan .- Có trách nhiệm khi thực hiện nhiệm vụ được giao. Hăng hái phát biểu ý kiến xây dựng bài. Hợp tác cùng bạn trong giải quyết các vấn đề học tập. 
Báo cáo chính xác kết quả hoạt động của nhóm. 
 Bài 2 . Cách ghi số tự nhiên 
1 . Hệ thập phân 
Em hãy cho ví dụ về số tự nhiên, viết số đó . Số tự nhiên đó có bao nhiêu chữ số ? Là những chữ số nào? 
Để ghi một số tự nhiên ta dùng những kí tự nào? 
* Cách ghi số tự nhiên trong hệ thập phân 
. Trong hệ thập phân , mỗi số tự nhiên được viết dưới dạng một dãy những chữ số lấy trong 
10 chữ số 0;1;2;3;4;5;6;7;8;9; vị trí của các chữ số trong dãy gọi là hàng. 
. Cứ 10 đơn vị ở một hàng thì bằng 1 đơn vị ở hàng liền trước nó. Chẳng hạn, 10 chục thì 
Bằng 1 trăm; 10 trăm thì bằng 1 nghìn; 
Chú ý: 
Khi viết các số tự nhiên ta quy ước 
1. Với các số tự nhiên khác 0, chữ số đầu tiên (từ trái sang phải) khác 0. 
2. Để dễ đọc, đối với các số có bốn chữ số trở lên, ta viết tách riêng từng lớp. Mỗi lớp là một nhóm ba chữ số kể từ phải sang trái. 
Ví dụ: 
Số 123 456 789 102 
Đọc: Một trăm hai mươi ba tỉ, bốn trăm năm mươi sáu triệu, bảy trăm tám mươi chín nghìn, một trăm linh hai 
Số trên có : 12 chữ số, số có các lớp và hàng như sau: 
Lớp 
Tỉ 
Triệu 
Nghìn 
Đơn vị 
Hàng 
Trăm tỉ 
Chục tỉ 
Tỉ 
Trăm triệu 
Chục triệu 
Triệu 
Trăm nghìn 
Chục nghìn 
Nghìn 
Trăm 
Chục 
Đơn vị 
Chữ số 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
1 
0 
2 
Cách phân biệt: Số và chữ số, số chục và chữ số hàng chục, số trăm và chữ số hàng trăm 
V í dụ : Cho số 3895 : 
Số đã cho 
Số trăm 
Chữ số hàng trăm 
Số chục 
Chữ số hàng chục 
Các chữ số 
3895 
38 
8 
389 
9 
3 ; 8 ; 9 ; 5 
? Chỉ dùng ba chữ số 0; 1 và 2 hãy viết tất cả các số tự nhiên có ba chữ số. 
 Mỗi chữ số chỉ viết một lần. 
* Giá trị các chữ số của một số tự nhiên 
HĐ1: Số 32019 gồm những chữ số nào, chỉ ra giá trị của các chữ số ấy? 
Ví dụ : 222 = 200 + 20 + 2 
 = 2 x 100 + 2 x 10 + 2 
Hãy biểu diễn các số sau dưới dạng tổng giá trị các chữ số của nó ? 
; 
; 
với a ≠ 0 
- Số tự nhiên lớn nhất có ba chữ số là 999 
 - Số tự nhiên lớn nhất có ba chữ số khác nhau là 987 . 
HĐ2: Viết số 32019 thành tổng giá trị các chữ số của nó. 
32019 = 3 x10000 + 2 x1000 + 0 x100 + 1 x 10 + 9 
Mỗi số tự nhiên viết trong hệ thập phân đều biểu diễn được thành tổng giá trị các chữ số của nó. 
Trong hệ thập phân mỗi chữ số trong một số ở những vị trí khác nhau có giá trị như thế nào ? 
Luyện tập: Viết số 34604 thành tổng giá trị các chữ số của nó. 
Giải : 34604 = 3 x 10000 + 4 x 1000 + 6 x 100 + 0 x 10 + 4 
Vận dụng : Bác hoa đi chợ. Bác chỉ mang ba loại tiền: loại (có mệnh giá) 1 nghìn (1000) đồng, loại 10 nghìn (10000) đồng và loại 100 nghìn (100000) đồng. Tổng số tiền bác phải trả là 492 nghìn đồng. Nếu mỗi loại tiền, bác mang không quá 9 tờ thì bác sẽ phải trả bao nhiêu tờ mỗi loại, mà người bán không phải trả lại tiền thừa? 
2 . Số La Mã 
Các kí tự 
Giá trị trong hệ thập phân 
10 
I 
V 
X 
1 
5 
Các số La Mã không vượt quá 30 được viết sau : 
- Các số La Mã viết theo nhóm kí tự chẳng hạn như: S ố 4: IV ; S ố 9 : IX 
- Các số La Mã từ 1 đến 10 được viết như sau: : 
 I II III IV V VI VII VIII IX X 
 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 
 I II III IV V VI VII VIII IX X 
 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 
X 
X 
1 
1 
X 
1 
 X 
1 
X 
1 
X 
1 
X 
1 
X 
1 
X 
1 
X 
2 
- Các s ố La Mã từ 10 đến 20: 
I 
1 
Nhận xét: 
Mỗi số La Mã biểu diễn một số tự nhiên bằng tổng giá trị của các thành phần viết nên số đó 
 Chẳng hạn: Số XXIV có ba thành phần là X, X và IV tương ứng với các giá trị 10, 10 và 4. Do đó XXIV biểu diễn số 24 
2. Không có số La Mã nào biểu diễn số 0 
? a) Viết các số 14 và 27 bằng số La Mã. 
 b) Đọc các số La Mã XVI, XXII 
Giải : a) XIV; XXVII 
 b) 16; 22 
Có 9 que diêm được xếp theo hình sau . Hãy chuyển chỗ một que diêm để có được kết quả đúng 
Cách 1 : 
Cách 2: 
Cách 3: 
? a) Viết các số 14 và 27 bằng số La Mã. 
 b) Đọc các số La Mã XVI, XXII 
Thử thách nhỏ : Sử dụng đúng 7 que tính, em xếp được những số La Mã nào? 
Đáp án: 
Sử dụng đúng 7 que tính, em xếp được những số La Mã là: 
XVIII ( số 18) 
XXIII ( số 23) 
XXIV ( số 24) 
XXVI ( số 26) 
XXIX ( số 29) 
BÀI TẬP 
Bài 1.6 . Cho các số 27 501; 106 712; 7 110 385; 2 915 404 267 
a) Đọc mỗi số đã cho 
b) Chữ số 7 trong mỗi số đã cho đó có giá trị là bao nhiêu 
27 501: Hai mươi bảy nghìn năm trăm linh một . 
106 712: Một trăm linh sáu nghìn bảy trăm mười hai. 
7 110 385: Bảy triệu một trăm mười nghìn ba trăm tám mươi năm. 
2 915 404 267: Hai tỉ chín trăm mười lăm triệu bốn trăm linh bốn nghìn hai trăm sáu mươi bảy. 
+ Chữ số 7 trong số 27 501 nằm ở hàng nghìn và có giá trị bằng 
 7 x 1 000 = 7 000 
+ Chữ số 7 trong số 106 712 nằm ở hàng trăm và có giá trị bằng 
 7 x 100 = 700 
+ Chữ số 7 trong số 7 110 385 nằm ở hàng triệu và có giá trị bằng 
 7 x 1 000 000 = 7 000 000 
+ Chữ số 7 trong số 2 915 404 267 nằm ở hàng đơn vị và có giá trị bằng 
 7 x 1 = 7 
Bài 1.7. Chữ số 4 đứng ở hàng nào trong số tự nhiên nếu có giá trị bằng 
 a) 400 b) 40 c) 4 
Trả lời : a) Hàng trăm  
 b) Hàng chục  
 c) Hàng đơn vị  
Bài 1. 8. Đọc các số La Mã: XIV; XVI; XXIII 
Trả lời : + XIV  : Mười bốn 
 + XVI  : Mười sáu 
 + XXIII  : Hai mươi ba 
 Bài 1. 9. Viết các số sau bằng số La Mã: 18; 25 
Trả lời : + Số 18 : XVIII 
 + Số 25 : XXV 
BÀI TẬP 
Bài 1.10 . Một số tự nhiên được viết bởi ba chữ số 0 và ba chữ số 9 nằm xen kẽ nhau. Đó là số tự nhiên nào? 
Lời giải: Số có sáu chữ số nên hàng cao nhất là hàng trăm nghìn. Chữ số này phải khác 0 nên hàng trăm nghìn là chữ số 9. Mà chữ số 0 và chữ số 9 nằm xen kẽ nhau. 
 => Số cần tìm là 909 090 . 
Bài 1.11 . Dùng các chữ số 0. 3 và 5 viết một số tự nhiên có ba chữ số khác nhau mà chữ số 5 có giá trị là 50 
Trả lời: Chữ số 5 có giá trị bằng 50 nên thuộc hàng chục 
 => Số đó là : 350 
Bài 1.12 . Trong một cửa hàng bánh kẹo, người ta đóng gói kẹo thành các loại: Mỗi gói có 10 cái kẹo; Mỗi hộp có 10 gói; Mỗi thùng có 10 hộp . Một người mua 9 thùng, 9 hộp và 9 gói kẹo . Hỏi người đó đã mua tất cả bao nhiêu cái kẹo ? 
Lời giải: Vì mỗi gói có 10 cái kẹo . Mà mỗi hộp có 10 gói 
 => Mỗi hộp có: 10 x 10 = 100 (cái kẹo) 
 Có: Mỗi thùng có 10 hộp 
 => Mỗi thùng có 10 x 100 = 1 000 (cái kẹo) 
 Do: Người đó mua 9 thùng, 9 hộp và 9 gói kẹo 
 => Tổng số kẹo người ấy đã mua là: 
 9 × 1 000 + 9 × 100 + 9 × 10 = 9 990 ( cái kẹo) 
 Vậy người đó đã mua 9 990 cái kẹo 
Các em chơi trò chơi giải cứu đại dương bằng cách trả lời các câu hỏi trong vòng 1 phút. Khi có câu trả lời đúng các em sẽ giải cứu được các loài động vật dưới đại dương đang bị mắc lưới. 
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG 
GIẢI CỨU 
ĐẠI DƯƠNG 
A. Hùng Phát 
B. Hồng Nhật 
C. Hải Âu 
D.Bình Minh 
Bắt đầu! 
HẾT GIỜ 
Cô Ngọc cần mua một chiếc phích nước. Giá chiếc phích nước mà cô Ngọc định mua ở năm cửa hàng như sau: 
Cửa hàng 
Bình Minh 
Hùng Phát 
Hải Âu 
Hoa Sen 
Hồng Nhật 
Giá( đồng) 
105 000 
107 000 
110 000 
120 000 
115 000 
Cô Ngọc nên mua phích ở cửa hàng nào thì có giá rẻ nhất? 
A. 1 
D. 4 
C. 3 
B.2 
Bắt đầu! 
HẾT GIỜ 
 ĐỐ 
Cho 9 que diêm được xếp như hình. Có mấy cách Đổi chỗ một que diêm để được kết quả đúng? Sau khi giải cứu thành công em hãy giải thích cách làm của mình? 
HOẠT ĐỘN VẬN DỤNG 
CHỌN ĐÁP ÁN ĐÚNG 
Thực phẩm 
 đơn giá (đồng) 
Thịt lợn 
120 000 đ/1kg 
Ghẹ 
450 000 đ/1kg 
Tôm biển 
200 000 đ/1kg 
Cá chép 
80 000 đ/1kg 
Lạc 
 60 000đ/1kg 
Đỗ đen 
55 000 đ/1kg 
Tập hợp các thực phẩm có giá từ 60 000 đ đến 200 000 đ là: 
{thịt lợn, cá chép} 
{thịt lợn, cá chép, tôm biển} 
{thịt lợn, cá chép, lạc} 
{thịt lợn, cá chép, tôm biển, lạc} 
A 
C 
B 
D 
S 
S 
Đ 
S 
MỘT SỐ HÌNH ẢNH THỰC TẾ GHI BẰNG SỐ LA MÃ 
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG 
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG 
«  CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT  » 
“ Số La Mã hay chữ số La Mã là một hệ thống chữ số có nguồn gốc từ Roma cổ đại, dựa theo chữ số Etruria. Hệ thống chữ số La Mã dùng trong thời cổ đại đã được người ta chỉnh sửa sơ vào thời Trung Cổ để biến nó thành dạng mà chúng ta sử dụng ngày nay. Hệ thống này dựa trên một số ký tự nhất định được coi là chữ số sau khi được gán giá trị.” 
“ Số La Mã được sử dụng phổ biến ngày nay trong những bản kê được đánh số (ở dạng sườn bài), mặt đồng hồ, những trang nằm trước phần chính của một quyển sách, tam nốt hợp âm trong âm nhạc phân tích, việc đánh số ngày xuất bản của phim, những lãnh đạo chính trị tiếp nối nhau, hoặc trẻ em trùng tên, và việc đánh số cho một số hoạt động nào đó, như là Thế vận hội Olympic và giải Super Bowl.” 
- Học kỹ bài theo SGK kết hợp với vở ghi để nắm chắc cách ghi số tự nhiên trong hệ thập phân, mối quan hệ giữa các hàng và giá trị của mỗi chữ số của số tự nhiên trong hệ thập phân, cách biểu diễn các số La Mã từ 1 đến 30. 
- Đọc mục có thể em chưa biết để hiểu biết thêm về nguồn gốc các chữ số và chữ số La Mã. 
- Làm bài tập 1.8 -1.19 trong SBT trang 9 và 10 
 Chuẩn bị bài mới: Thự tự trong tập hợp các số tự nhiên 
Hướng dẫn học ở nhà 
- Học kỹ bài theo SGK kết hợp với vở ghi để nắm chắc cách ghi số tự nhiên trong hệ thập phân, mối quan hệ giữa các hàng và giá trị của mỗi chữ số của số tự nhiên trong hệ thập phân, cách biểu diễn các số La Mã từ 1 đến 30. 
- Đọc mục có thể em chưa biết để hiểu biết thêm về nguồn gốc các chữ số và chữ số La Mã. 
- Làm bài tập 1.8 -1.19 trong SBT trang 9 và 10 
 Chuẩn bị bài mới: Thự tự trong tập hợp các số tự nhiên 
Chúc các em chăm ngoan học tập chăm chỉ ngày một tiến bộ