Giáo án Hóa học Lớp 9 - Tiết 24: Nhôm - Năm học 2017-2018

Ngày soạn:11/11/2017
Ngày dạy:13/11/2017
TIẾT 24 : NHÔM
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
Học sinh biết:
 -Biết tính chất vật lí của nhôm : nhẹ, dẻo, dẫn điện, dẫn nhiệt tốt
-Biết tính chất hoá học của nhôm: Nhôm có tính chất hoá học của kim loại nói chung. Ngoài ra nhôm còn có pứ với dd kiềm giải phóng khí H2 ,nhôm không phản ứng HNO3 đặc nguội và H2SO4 đặc nguội
-Phương pháp sản xuất nhôm bằng cách điện phân nhôm oxit nóng chảy.
2. Kĩ năng:
-Biết dự đoán tính chất hoá học của nhôm, từ tính chất của kim loại nói chung và các kiến thức đã biết.
 -Dự đoán nhôm có phản ứng với dd kiềm không và dựavào TN để kiểm tra dự đoán 
-Viết được các PTHH biểu diễn tính chất hoá học của nhôm(trừ phản ứng với kiềm)
-Tính thành phần phần trăm về khối lượng của hỗn hợp bột nhôm và sắt. tính khối lượng nhôm tham gia phản ứng hoặc sản xuất được theo hiệu suất phản ứng. 
3. Thái độ:
 Giáo dục ý thức bảo vệ kim loại
II. CHUẨN BỊ: 
1. Giáo viên: 
Hóa chất
Dụng cụ
dd CuCl2, NaOH đặc, dây nhôm, bột nhôm, 
ống nghiệm 6à8 cái, đèn cồn ,diêm, bìa giấy, , phiếu học tập.
2. Học sinh: Đọc trước bài ở nhà
III.HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC:
1.Ổn định lớp: (1’) 
GV kiểm tra sỹ sô của lớp	 
2. Kiểm tra bài cũ: (3’)
a. Viết lại dãy hoạt động hóa học của một số kim loại?
b. Nêu ý nghĩa của dãy hoạt động hóa học của kim loại?
3. Bài mới. 
 * Mở bài(1p): Nhôm là nguyên tố phổ biến thú ba trong vỏ trái đất và có nhiều ứng dụng trong đời sống và sản xuất. Nhôm có tính chất vật lý,hóa học và có ứng dụng gì quan trọng? Bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu.
Tiết 24 – bài 18: Nhôm
 * Bài mới
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung
GV đặt câu hỏi: Em hãy cho biết kí hiệu hóa học, NTK của nhôm?
Hoạt động 1: (4’) Tính chất vật lí 
-GV đặt câu hỏi : 
Nhôm có phải kim loại không?
Vậy nhôm sẽ có đầy đủ tính chất vật lý của kim loại. Đó là những tính chất nào?
Ngoài ra nhôm còn có một số tính chất vật lý nào khác?
-GV giới thiệu về kim loại nhẹ: Những kim loại có Dkhối lượng riêng nhỏ hơn 5 gam/cm3
Yêu cầu HS quan sát trả lời câu hỏi:
-Theo em đồng dẫn điện tốt hay nhôm dẫn điện tốt?
-GV yêu cầu HS tóm tắt lại tính chất vật lí của nhôm
- GV nhận xét chốt lại tính chất vật lí của nhôm.
HS trả lời: KHHH Al
NTK 27 
-Có
-HS trả lời 4 tính chất vật lý của kim loại
-HS: nhẹ,nóng chảy ở 6600C
- Đồng dẫn điện tốt,độ dẫn điện của nhôm bằng 2/3 của đồng.

KHHH: Al
NTK: 27 
I. Tính chất vật lí 
- Là chất rắn, Màu trắng bạc , có ánh kim.
-Nhẹ(D= 2,7g/cm3)
- dẫn điện,dẫn nhiệt tốt, nóng chảy ở 6600C ,dẻo..

Hoạt động 2: (18’) Tính chất hoá học
GV yêu cầu HS nhắc lại những tính chất hoá học chung của kim loại
-Nhôm ở vị trí nào trong dãy hoạt động hóa học?
- Hãy dự đoán TCHH của nhôm?
 -GV đề nghị lần lượt nghiên cứu các TN để chứng minh các dự đoán trên.
1. Nhôm có những tính chất hóa học của kim loại không?(13p)
a, Phản ứng của nhôm với phi kim(5p)
-GV chia HS trong lớp thành 3 nhóm để làm thí nghiệm, phân công nhóm trưởng và thư kí.
-GV phát phiếu học tập số 1
-GV làm TN nhôm tác dụng với oxi: Đốt bột nhôm trên ngọn lửa đèn cồn.
-Nêu hiện tượng quan sát được?
-Sản phẩm tạo ra thuộc loại chất gì?
-Viết PTHH?
GV: ngoài phản ứng với oxi ở nhiệt độ cao thì ở điều kiện thường nhôm cũng phản ứng với oxi, vậy tại sao những đồ vật bằng nhôm lại bền với nước và không khí?
-GV bổ sung thông tin về lớp Al2O3 mỏng bền vững, bảo vệ nhôm
-GV thông báo : Với các phi kim khác S,Cl2 tạo thành muối 
Al2S3, AlCl3... Yêu cầu HS viết PTHH 
¿ rút ra kết luận về phản ứng của nhôm với phi kim?
 b, Phản ứng của nhôm với dd axit(2p)
-GV yêu cầu HS nhớ lại dãy hoạt động hóa học của kim loại và đặt câu hỏi:
 Nhôm có phản ứng được với dd axit HCl và dd axit H2SO4 loãng không?
- Hãy viết PTHH của nhôm với dd axit HCl
-GV cho HS rút ra kết luận
GV chú ý HS Al không PƯ với axit H2SO4 đặc nguội và axit HNO3 đặc nguội. vì vậy người ta có thể dùng bình bằng nhôm để đựng 2 axit này.
c, Phản ứng của nhôm với dd muối(6p)
-GV chia HS trong lớp thành 3 nhóm để làm thí nghiệm, phân công nhóm trưởng và thư kí.
-Yêu cầu HS làm TN nhôm phản ứng với dd CuCl2 và yêu cầu các nhóm quan sát hiện tượng nhận xét và rút ra kết luận 
-GV yêu cầu HS viết PTHH 
-GV yêu cầu HS cho biết:
 Al còn có thể phản ứng với dd muối của kim loại nào khác?
Vậy nhôm có những tính chất hóa học của kim loại hay không?
-GV nhận xét bổ sung và kết luận 
-GV đặt câu hỏi: Trong các hợp chất nhôm thể hiện hóa trị mấy?
GV khẳng định trong các hợp chất nhôm chỉ có 1 hóa trị duy nhất là III
GV gợi ý chuyển đoạn: 
Ngoài những tính chất trên thì nhôm có tính chất hóa học nào khác?
Có nên dùng thau nhôm để đựng vôi, nước vôi tôi hoặc vữa vôi?
Ta cùng nghiên cứu phần 2
2. Nhôm có tính chất hóa học nào khác?(5p)
-GV chia HS trong lớp làm 3 nhóm chỉ định nhóm trưởng và thư kí.
-GV phát phiếu học tập số 2
-Yêu cầu HS tiến hành làm TN cho dây nhôm vào ống nghiệm chứa dd NaOH
-Yêu cầu HS quan sát hiện tượng,giải thích
GV lưu ý HS: Phản ứng này dùng để nhận biết nhôm với một số kim loại khác nhu sắt,chì
-GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Có nên dùng xô,chậu,nồi nhôm để đựng vôi,nước vôi tôi hoặc vữa vôi không? Hãy giải thích?
-GV lưu ý với HS khi sử dụng các đồ vật bằng nhôm không đựng dd kiềm hoặc dd nước vôi.
 GV chuyển ý:Vậy dựa vào TC vật lí, TCHH nhôm có những ứng dụng gì ta cùng tìm hiểu phần III

-HS trả lời (với phi kim, axít, muối)
-HS khác bổ sung, nhận xét
-HS nêu các dự đoán về tính chất hoá học của nhôm 
-HS nhận xét hiện tượng, viết PTHH
-HS nhận lượng thông tin và viết PTHH , nhận xét, kết luận
-HS làm theo yêu cầu của GV
-Có
PTHH:
2Al+6HClà2AlCl3+3H2
-HS quan sát TN rút ra nhận xét và kết luận ( chất rắn màu đỏ bám vào nhôm,nhôm tan dần,màu xanh của dd CuCl2 nhạt dần)
2Al+3CuCl2à2AlCl3 +3Cu
-HS trả lời (AgNO3, FeCl2 
-HS trả lời 
-HS quan sát hiện tượng, nhận xét và kết luận
-Hóa trị III
-HS nhận nhóm
-HS nhận phiếu
-HS làm TN
-HS: có chất khí không màu thoát ra,nhôm tan dần
-HS: Không vì vôi, nước vôi,vữa vôi có tính kiềm
 II. Tính chất hoá học
1. Nhôm có những tính chất hoá học của kim loại không? 
a.Phản ứng của nhôm với phi kim
* Phản ứng của nhôm với oxi
4Al + 3O2 à 2Al2O3
Al2O3 mỏng, bền trong không khí
*Phản ứng của nhôm với phi kim khác 
2Al+3Cl2 à 2AlCl3
Nhôm phản ứng với oxi tạo thành oxít và phản ứng với nhiều phi kim khác như S,Cl2.. Tạo thành muối 
b.Phản ứng của nhôm với dd axít 
2Al+6HClà2AlCl3 +3H2
 -Nhôm phản ứng với một số dd axít(HCl, H2SO4 loãng) tạo thành muối nhôm và H2
c.Phản ứng của nhôm với dd muối
2Al+3CuCl2à2AlCl3 +3Cu
-Nhôm phản ứng được với nhiều dd muối của những kim loại hoạt động hoá học yếu hơn tạo ra muối nhôm và kim loại mới 
-Kết luận :Nhôm có những tính chất hoá học của kim loại 
2/Nhôm có những tính chất hoá học nào khác ?
Nhôm có phản ứng với dd kiềm giải phóng H2
Hoạt động 3: (5p) Ứng dụng của nhôm
-GV yêu cầu HS trả lời: nhôm có ứng dụng gì trong đời sống và sản xuất? 
GV chiếu hình ảnh của những ứng dụng của nhôm trong đời sống và sản xuất?
- Dựa vào tính chất nào mà lại có những ứng dụng này
-GV chốt lại kiến thức cần nhớ
GV chuyển ý : Nhôm có rất nhiều ứng dụng trong đời sống. Vậy để sản xuất nhôm thì cần nguyên liêu gì và phương pháp nào, chúng ta cùng tìm hiểu phần IV
-HS trả lời (đồ dùng gia đình , dây dẫn điện ..)
-chế tạo ô tô, máy bay,tàu vũ trụ. . . từ hợp kim đuy ra
-vì hợp kim nhôm nhẹ 
III. Ứng dụng của nhôm
-Đồ dùng gia đình, dây dẫn điện 
-Vật liệu xây dựng, ô tô , tàu vũ trụ ...
Hoạt động 3: (5’) Sản xuất nhôm
GV yêu cầu HS nghiên cứu sgk và trả lời câu hỏi :
-Nguyên liệu để sản xuất nhôm là gì? 
ở nước ta quặng bôxít có ở đâu?
GV chiếu hình ảnh quặng bôxit và sự phân bố quặng bôxit ở nước ta.
-Phương pháp nào được dùng để sản xuất nhôm?
 có thể dùng CO, C, H2. để khử Al2O3 được không . Viết PTHH và ghi rõ điều kiện phản ứng 
GV lưu ý cho HS vấn đề môi trường khi sản xuất nhôm từ quặng boxit.
-GV bổ sung và kết luận

-Nguyênliệu :Al2O3
-HS tiếp nhận thông tin 
-Điện phân hỗn hợp nóng cháy nhôm oxit và criolit
-Không
IV. Sản xuất nhôm
-Nguyên liệu để sản xuất nhôm là quặng bôxít (Al2O3)
 đpnc
2Al2O3 4Al+ 3O2
 criolit

4. Củng cố:( 7’)
-GV nêu tóm tắt lại kiến thức đã học 
Yêu cầu HS làm bài tập
Bài 1: Cho a gam nhôm phản ứng với 600ml dd axit HCl(vừa đủ) giải phóng 6,72 lít khí( ở đktc). Tính a
Bài 2:Trong các phản ứng sau, phản ứng nào không xảy ra? Giải thích.
Al + khí Cl2 
Al + dd H2SO4 loãng
Al + dd AgNO3
Al + dd MgSO4
Đáp án : D
5. Dặn dò: (1’)
-Học bài cũ, làm các bài tập còn lại.
-Nghiên cứu bài mới: Sắt, so sánh tính chất vật lí và tính chất hoá của sắt và nhôm.