Kế hoạch bài dạy môn Tin học 5 - Bài 13: Cấu trúc rẽ nhánh

Bài 13: CẤU TRÚC RẼ NHÁNH
YÊU CẦU CẦN ĐẠT
Kiến thức
Cấu trúc rẽ nhánh và câu lệnh rẽ nhánh.
Năng lực
 Nêu được ví dụ cụ thể mô tả cấu trúc rẽ nhánh. 
Sử dụng được cấu trúc rẽ nhánh trong một số chương trình đơn giản. 
 Chạy thử được chương trình có cấu trúc rẽ nhánh.
Phẩm chất
Rèn luyện tinh thần trách nhiệm đối với việc tạo ra sản phẩm kĩ thuật số.
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
GV: Hai chương trình Scratch tương ứng với hai hoạt động (“mèo đổi màu” và “mèo trở về màu vàng”).
 CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHỦ YẾU
Tiết 1
Hoạt động khởi động
Mục tiêu
Kết nối kiến thức HS đã biết ở lớp 3 (một việc có được thực hiện hay không được thực hiện tuỳ thuộc vào một điều kiện có được thoả mãn hay không) để chuẩn bị cho bài học.
Nội dung
HS kể thêm những ví dụ trong cuộc sống về sự rẽ nhánh trong hành động và diễn đạt những ví dụ đó dưới dạng ngôn ngữ, sử dụng cách nói “nếu... thì...” như đã được học ở lớp 3.
Sản phẩm
Học sinh sử dụng cách nói “Nếu...thì...” để diễn đạt một sốg ví dụ trong cuộc sống về sự rẽ nhánh trong hành động, ví dụ: Nếu đèn xanh thì em đi qua đường,....
Tổ chức thực hiện
GV tổ chức hoạt động
Hoạt động của HS
- GV chia nhóm HS (2 - 4 HS)
- GV sử dụng Hình 83 minh hoạ đèn giao thông và yêu cầu HS sử dụng cách nói “Nếu...thì...” để diễn đạt các trường hợp xảy ra.
- GV yêu cầu các nhóm thảo luận, sử dụng cách nói “Nếu... thì...” để nêu thêm các công việc hàng ngày mà em thực hiện tuỳ thuộc điều kiện.
- Kết thúc hoạt động, GV tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả thảo luận và tổ chức đánh giá. 
HS thực hiện thảo luận nhóm để cùng nhau tìm hiểu tình huống mà giáo viên đưa ra.
- HS thảo luận theo nhóm để kể ra một số việc sử dụng cách nói “Nếu... thì...” để nêu thêm các công việc hàng ngày mà em thực hiện tuỳ thuộc điều kiện. Kết quả thảo luận ghi chép vào vở hoặc bảng con. 
Hoạt động 1: Cấu trúc rẽ nhánh
Mục tiêu
HS phân biệt được “điều kiện”, “hành động” trong một tình huống quyết định của máy tính và mô tả tình huống này theo cấu trúc “nếu... thì...”.
Nội dung
Cấu trúc rẽ nhánh có hai dạng: 
Cấu trúc rẽ nhánh dạng thiếu: nếu thì 
Cấu trúc rẽ nhánh dạng đủ: nếu thì nếu không thì .
Sản phẩm
Hoạt động 1 – Mèo đổi màu:
Câu 1: Điều kiện để mèo đổi màu là “chạm con trỏ chuột”.
Câu 2: Hãy sử dụng cách nói nếu... thì... để mô tả hành động đổi màu của nhân vật: “Nếu chạm con trỏ chuột thì mèo đổi màu”. 
Hoạt động 2 – Mèo trở về màu vàng:
Câu 1: Nhân vật mèo trở về màu ban đầu khi con trỏ chuột không còn chạm vào nó.
Câu 2: Hãy sử dụng cách nói nếu... thì... để mô tả hành động đổi màu của nhân vật:
Cách 1: Nếu chạm con trỏ chuột thì mèo đổi màu. Nếu không chạm con trỏ chuột thì mèo trở về màu ban đầu.
Cách 2: Nếu chạm con trỏ chuột thì mèo đổi màu nếu không thì mèo trở về màu ban đầu.
Tổ chức thực hiện
GV tổ chức hoạt động
Hoạt động của HS
- GV chia nhóm HS (2 - 4 HS). Các nhóm đọc yêu cầu của hoạt động 1 – Mèo đổi màu.
- GV có thể sử dụng chương trình Scratch theo liên kết sau để minh hoạ và hướng dẫn HS thảo luận:
https://scratch.mit.edu/projects/908228932/ 
- Kết thúc hoạt động, GV tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả thảo luận và tổ chức đánh giá. 
- HS được quan sát hoạt động mèo đổi màu trên máy tính để hiểu rõ tình huống được mô tả trong hoạt động.
– Chia sẻ câu trả lời với cả lớp.
Hoạt động đọc: GV được hướng dẫn để HS nhận ra điều kiện và việc trong câu: “Nếu chạm con trỏ chuột thì đổi màu.”
– Từ cách nói “nếu... thì...” ở lớp 3, GV dẫn dắt giới thiệu cấu trúc rẽ nhánh (dạng khuyết): Một việc được thực hiện hay không được thực hiện tuỳ thuộc vào một điều kiện được thoả mãn hay không.
–HS có thể nhận ra “chạm vào con trỏ chuột” là điều kiện để mèo “đổi màu”.
- GV yêu cầu các nhóm đọc yêu cầu của hoạt động 2 – Mèo trở về màu vàng.
Khác với Hoạt động 1, mèo trở lại màu vàng ban đầu mà không giữ nguyên màu đã đổi khi không còn chạm con trỏ chuột nữa. GV có thể sử dụng chương trình Scratch theo liên kết sau để minh hoạ qua việc phân biệt hành động của hai nhân vật:
https://scratch.mit.edu/projects/908233368/ 
- Kết thúc hoạt động, GV tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả thảo luận và tổ chức đánh giá. 
HS nêu được việc làm của
nhân vật khi không chạm vào con trỏ chuột.
– HS nêu được cách nói “nếu... thì...” theo một trong hai cách (2 câu dạng khuyết hoặc một câu dạng đủ)
- Yêu cầu HS hoàn thành bài tập củng cố SGK_T63
Học sinh trả lời
Đáp án: Nếu đèn tín hiệu cho người đi bộ màu đỏ thì em dừng lại còn không thì em đi qua đường
Hoạt động 2: Các lệnh rẽ nhánh
Mục tiêu
Giới thiệu lệnh rẽ nhánh dạng thiếu, lệnh rẽ nhánh dạng đủ.
Nội dung
Scratch có hai lệnh điều khiển cấu trúc rẽ nhánh thuộc nhóm lệnh Điều khiển.
Lệnh “Nếu thì”
Lệnh “Nếu thìnếu không thì.”
Sản phẩm
Trong chương trình có cấu trúc rẽ nhánh, một lệnh hoặc khối lệnh được thực hiện hay không được thực hiện tuỳ thuộc vào điều kiện đúng hay sai.
Tổ chức thực hiện
GV tổ chức hoạt động
Hoạt động của HS
GV sử dụng hình ảnh trực quan giới thiệu hai lệnh rẽ nhánh. 
GV chốt kiến thức về 2 loại lệnh rẽ nhánh, trong đó nhấn mạnh ý nghĩa của mỗi loại lệnh.
- HS lắng nghe và quan sát.
- HS nhận diện 2 loại lệnh rẽ nhánh khác nhau.

- Yêu cầu học sinh hoàn thành bài tập củng cố SGK_T65
Học sinh trả lời
Đáp án: B
Tiết 2
Hoạt động 3: Thực hành cấu trúc rẽ nhánh 
Mục tiêu
Sử dụng được cấu trúc rẽ nhánh trong một số chương trình đơn giản. 
Chạy thử được chương trình có cấu trúc rẽ nhánh.
Nội dung
Học sinh trao đổi, thảo luận cùng nhau hoàn thành nội dung thực hành: Hãy viết chương trình Mèo đổi màu như ý tưởng được mô tả trong Hoạt động 1: Nhân vật mèo thực hiện lặp liên tục "nếu chạm con trỏ chuột thì đổi màu".
Sản phẩm
Sản phẩm dự kiến của học sinh sau khi thực hành.
Tổ chức thực hiện
GV tổ chức hoạt động
Hoạt động của HS
– GV có thể chia Bước 1 thành hai bước nhỏ hơn:
Bước 1a. Tạo các khối lệnh như trang 65 của SGK.
Bước 1b. Ghép các khối lệnh thành chương trình.
– GV hướng dẫn HS thực hiện theo các bước trong SGK.
– GV quan sát HS TH, hướng dẫn lại nếu HS TH sai.
- Kết thúc hoạt động, GV tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả thảo luận và tổ chức đánh giá
- HS thực hành theo các hướng dẫn và quan sát kết quả.
- Học sinh báo cáo kết quả, nhận xét các nhóm khác.
Hoạt động 4: Luyện tập
Mục tiêu
Củng cố lại kiến thức đã học thông qua các bài luyện tập.
Nội dung
Học sinh trao đổi, thảo luận cùng nhau hoàn thành bài tập phần luyện tập.
Sản phẩm
Sản phẩm dự kiến của học sinh: Đáp án: C
Tổ chức thực hiện
GV tổ chức hoạt động
Hoạt động của HS
- GV yêu cầu học sinh hoàn thành bài tập luyện tập SGK_T66.
- Kết thúc hoạt động, cho HS chữa bài và tổ chức đánh giá.
- HS làm bài
- Học sinh báo cáo kết quả, nhận xét kết quả của các bạn khác.
Hoạt động 4: Vận dụng
Mục tiêu
HS vận dụng kiến thức bài học tạo ra chương trình sử dụng cấu trúc lặp.
Nội dung
Viết chương trình mèo đổi màu như ý tưởng được mô tả trong Hoạt động 2: Nhân vật mèo thực hiện lặp liên tục "nếu chạm con trỏ chuột thì đổi màu nếu không thì trở về màu ban đầu". Lưu chương trình với tên tệp MeoTroVeMauVang.
Sản phẩm
Tệp chương trình Scratch MeoTroVeMauVang thực hiện yêu cầu của bài tập.
Tổ chức thực hiện
GV tổ chức hoạt động
Hoạt động của HS
- GV phân tích đề bài để gợi ý HS tạo chương trình bằng cách kết hợp nội dung đã học trong phần TH hoặc tạo mới chương trình bằng cách sử dụng các lệnh: “lặp liên tục”, “Nếu thìnếu không thì”,
- Kết thúc hoạt động, cho HS chữa bài và tổ chức đánh giá.
- GV tổng kết bài học, dặn dò HS trước khi kết thúc tiết học
- HS làm bài
- Học sinh báo cáo kết quả, nhận xét kết quả của các bạn khác.