Kế hoạch bài dạy môn Tin học 5 - Bài 5: Bản quyền nội dung thông tin

Bài 5: BẢN QUYỀN NỘI DUNG THÔNG TIN
YÊU CẦU CẦN ĐẠT
Kiến thức
Nội dung thông tin, bản quyền nội dung thông tin.
Tôn trọng tính riêng tư và bản quyền nội dung thông tin.
Năng lực
Giải thích được một số khái niệm liên quan đến bản quyền nội dung thông tin.
Nhận biết và giải thích sơ lược được một số vấn đề đạo đức và tính hợp lệ của việc truy cập nội dung, việc bảo mật thông tin.
Thể hiện được sự tôn trọng tính riêng tư và bản quyền nội dung thông tin.
Thể hiện được sự không đồng tình với hiện tượng sai trái, gian dối trong học tập và đời sống như xem thư riêng hay sao chép tệp của bạn khi chưa được sự đồng ý,  
Phẩm chất
Trung thực, tự trọng khi tạo nội dung thông tin.
ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
Giáo viên: 
Tư liệu hình ảnh, video, đa phương tiện (nếu có) minh hoạ nội dung thông tin. Ví dụ: báo tường của HS, bức tranh, video trong đó xác định hoặc không xác định được nguồn (tác giả, chủ sở hữu,).
Tư liệu hình ảnh, video, đa phương tiện (nếu có) minh hoạ tình huống trong học tập và đời sống sử dụng nội dung thông tin sai trái, gian dối,
Học sinh: 
Chuẩn bị một số ví dụ tình huống sử dụng nội dung thông tin để phân tích việc tôn trọng hay không tôn trọng bản quyền.
 CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHỦ YẾU
Tiết 1
Hoạt động khởi động
Mục tiêu
Kết hợp giữa ví dụ minh hoạ và kinh nghiệm thực tiễn của HS để tiếp cận đến các khái niệm về nội dung thông tin và bản quyền nội dung thông tin.
Nội dung
Hoạt động 1: Tác giả là ai? 
Em hãy quan sát hai bài báo tường của các bạn lớp 5A (Hình 24 và Hình 25) và cho biết:
1. Bài thơ trong Hình 24 là của tác giả nào? Bài viết trong Hình 25 là của ai?
2. Theo em, tại sao phải ghi rõ tên tác giả?
Sản phẩm
Câu trả lời dự kiến:
1. Bài thơ ở Hình 24 của tác giả Xuân Quỳnh. Bài viết trong Hình 25 của bạn Ngô Hà Trang, lớp 5A.
2. Phải ghi rõ tên tác giả để người đọc biết thông tin đó do ai tạo ra.
Tổ chức thực hiện
GV tổ chức hoạt động
Hoạt động của HS
Kết quả
Gv đưa ra tình huống trong bài học.
GV chia nhóm HS (2-4 HS). Các nhóm đọc yêu cầu của hoạt động khởi động. 
3. Kết thúc hoạt động, GV tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả thảo luận và tổ chức đánh giá. 
Các bạn học sinh lớp 5A làm báo tường chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam.
HS thảo luận theo nhóm, kết quả thảo luận ghi chép vào vở hoặc bảng con.
Kết thúc hoạt động, các nhóm báo cáo kết quả thảo luận và tổ chức đánh giá. 

- Học sinh trả lời được các câu hỏi SGK_T24.
Câu hỏi phần khởi động luôn là câu hỏi mở, huy động kinh nghiệm của HS nên không đánh giá đúng/sai. Mọi câu trả lời của HS đều được ghi nhận.
Hoạt động 1: Bản quyền nội dung thông tin
Mục tiêu
HS giải thích được một số khái niệm liên quan đến bản quyền nội dung thông tin.
HS nhận biết và giải thích sơ lược được một số vấn đề đạo đức và tính hợp lệ của việc truy cập nội dung, việc bảo mật thông tin.
Nội dung
HS nêu thêm ví dụ về nội dung thông tin, chỉ rõ tác giả của nội dung thông tin, qua đó nhận biết khái niệm bản quyền nội dung thông tin.
GV phân tích ví dụ để thấy chúng ta chỉ sử dụng nội dung thông tin khi được phép.
Sản phẩm
Bản quyền nội dung thông tin là quyền của tác giả cho phép hoặc không cho phép người khác sử dụng nội dung thông tin.
Chỉ được sử dụng nội dung thông tin khi được phép.
Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
GV yêu cầu HS nêu thêm ví dụ về nội dung thông tin, chỉ rõ tác giả của nội dung thông tin, qua đó nhận biết khái niệm bản quyền nội dung thông tin.
HS hoạt động nhóm để trả lời câu hỏi.
2-> 3 nhóm HS trình bày các nội dung mà giáo viên đưa ra trước lớp 
GV phân tích ví dụ để qua đó cung cấp khái niệm bản quyền nội dung thông tin , đồng thời nhấn mạnh chúng ta chỉ sử dụng nội dung thông tin khi được phép. 
Yêu cầu HS trả lời câu hỏi củng cố
2-> 3 HS trả lời câu hỏi. Các HS khác nhận xét
Hoạt động 2: Truy cập và bảo mật nội dung thông tin
Mục tiêu
Nhận biết và giải thích sơ lược được một số vấn đề đạo đức và tính hợp lệ của việc truy cập nội dung, việc bảo mật thông tin.
Nội dung
Học sinh hoạt động nhóm, thảo luận về vấn đề truy cập và bảo mật nội dung thông tin.
Sản phẩm
Học sinh nhận biết và giải thích sơ lược được một số vấn đề đạo đức và tính hợp lệ của việc truy cập nội dung, việc bảo mật thông tin:
Khi sử dụng nội dung thông tin cần được cho phép và ghi rõ nguồn.
Trong quá trình tạo ra nội dung thông tin, cần có ý thức giữ gìn, bảo mật thông tin.
Tác giả có thể ghi tên hoặc đăng kí bản uyền để bảo vệ quyền tác giả đối với nội dung thông tin
Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Gv yêu cầu thảo luận nhóm để giải quyết tình huống: 
Khi truy cập nội dung thông tin của người khác mà không được phép điều gì sẽ xảy ra?
Khi sử dụng nội dung thông tin của người khác, có cần được tác giả cho phép và ghi rõ nguồn tin?
GV nhận xét, chốt kiến thức trong hộp kiến thức.
HS hoạt động nhóm để trả lời câu hỏi
2-> 3 nhóm HS trình bày các nội dung mà giáo viên đưa ra trước lớp 
Câu hỏi củng cố: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi SGK _ 26.
HS trả lời câu hỏi
Tiết 2
Hoạt động 3
Tôn trọng tính riêng tư và bản quyền nội dung thông tin
Mục tiêu
Thông qua tình huống thực tiễn, HS bộc lộ thái độ thể hiện được sự tôn trọng tính riêng tư và bản quyền nội dung thông tin; thể hiện được sự không đồng tình với hiện tượng sai trái, gian dối trong học tập và đời sống.
Nội dung
Học sinh cùng nhau tìm hiểu nội dung và trả lời câu hỏi SGK_T27
Em cần làm gì khi chứng kiến những tình huống sau?
1. An vô tình để quên nhật kí trong ngăn bàn. Bình thấy được liền đọc lén,
sau đó kể cho một số bạn về những điều đọc được từ nhật kí của An.
2. Minh vẽ một bức tranh phong cảnh rất đẹp trên máy tính. Hoa đã lấy
bức tranh đó sử dụng mà không hỏi ý kiến Minh
Sản phẩm
Dự kiến câu trả lời: 
Tình huống 1: Hành động của Bình là vi phạm tính riêng tư, em có thể góp ý để Bình nhận ra hành động sai trái và không tiếp tục vi phạm.
Tình huống 2: Hành động của bạn Hoa là không tôn trọng bản quyền nội dung thông tin, em không đồng tình với hành động này và sẽ góp ý để bạn sửa chữa
Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
 GV chia nhóm HS (2-4 HS). Các nhóm đọc yêu cầu của hoạt động khởi động. 
Kết thúc hoạt động, GV tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả thảo luận và tổ chức đánh giá.
HS hoạt động nhóm để trả lời câu hỏi.
2-> 3 nhóm HS trình bày các nội dung mà giáo viên đưa ra trước lớp 
2-> 3 HS trả lời câu hỏi. Các HS khác nhận xét
GV phân tích hai tình huống trong hoạt động 2, GV có thể yêu cầu HS nêu thêm một số ví dụ là những tình huống tương đối phổ biến trong hoạt động trên lớp học, trong trường học, 
GV chốt kiến thức HS cần ghi nhớ
HS nêu thêm ví dụ, thể hiện thái độ không đồng tình với hiện tượng sai trái, gian dối trong học tập và đời sống.
Yêu cầu HS trả lời câu hỏi củng cố
2-> 3 HS trả lời câu hỏi. Các HS khác nhận xét
Hoạt động 4: Luyện tập
Mục tiêu
Củng cố các kiến thức đã học thông qua các bài luyện tập	
Nội dung
Học sinh hoạt động nhóm, thảo luận và trả lời câu hỏi SGK_T28.
Sản phẩm
Câu trả lời của câu hỏi luyện tập:
Câu 1
Hình 27: Nguồn thông tin của ảnh 1 và 2 là Huỳnh Lãnh, ảnh 3 là Hương Đoàn. 
Cần ghi rõ nguồn thông tin vì đây là qui định về bản quyền nội dung thông tin.
Câu 2.
Hành động
Thái độ của em
a) Đọc tin nhắn trên điện thoại của người khác mà không được phép.
Không đồng tình vì đây là hành động vi phạm tính riêng tư.
b) Xin phép sử dụng hình ảnh, bài viết của người khác trong bài trình chiếu và ghi rõ nguồn thông tin.
Đồng tình vì đây là hành động đúng, thể hiện sự tôn trọng bản quyền nội dung thông tin.
c) Chia sẻ thông tin riêng tư (nhật kí, hình ảnh) của người khác mà không xin phép
Không đồng tình vì đây là hành động vừa vi phạm tính riêng tư vừa vi phạm bản quyền nội dung thông tin.
Tổ chức thực hiện
GV tổ chức hoạt động
Hoạt động của HS
GV yêu cầu học sinh thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi SGK_T28,
HS hoạt động nhóm để trả lời câu hỏi. 2-> 3 nhóm HS trình bày các nội dung mà giáo viên đưa ra trước lớp. 
Các HS khác nhận xét
Hoạt động 5: Vận dụng
Mục tiêu
Học sinh vận dụng được kiến thức bài học vào thực tế, được phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.
Nội dung
Học sinh hoạt động nhóm giải quyết bài tập vận dụng trong SGK T28.
Sản phẩm
Câu trả lời dự kiến:
Trong bài trình chiếu về Ngày hội Trạng Nguyên nhỏ tuổi, các bạn đã sử dụng một số thông tin từ website thieunien.vn. Các bạn cần ghi rõ tác giả của những bài viết mà các bạn lấy thông tin tham khảo. Nếu không rõ tác giả của bài viết, có thể ghi nguồn tin là website thieunien.vn.
Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Gv yêu cầu thảo luận nhóm: 
-Gv đưa ra tình huống: 
- Học sinh hoạt động nhóm, thảo luận về việc các bạn cần làm gì để thể hiện sự tôn trọng bản quyền nội dung thông tin khi sử dụng thông tin trên website thieunien.vn cho bài trình chiếu
- GV chốt kiến thức của bài học và dặn dò HS trước khi kết thúc tiết học.
HS hoạt động nhóm để trả lời câu hỏi
2-> 3 nhóm HS trình bày các nội dung mà giáo viên đưa ra trước lớp 
2-> 3 HS trả lời câu hỏi. Các HS khác nhận xét