SKKN Một số phương pháp giúp học sinh học tốt bài Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075-1077)

KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ SỨC KHỎE ! 
CHÀO MỪNG BAN GIÁM KHẢO, QUÝ THẦY CÔ 
VỀ DỰ THI BÁO CÁO THUYẾT TRÌNH GIÁO VIÊN DẠY GIỎI CẤP HUYỆN 
NĂM HỌC 2021 - 2022 
ĐỀ TÀI  MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT BÀI: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG ( 1075-1077) 
PHẦN I: Đặt vấn đề  PHẦN II: Giải quyết vấn đề (Một số biện pháp giúp học sinh học tốt bài: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược tống 1075-1077  1: Thực trạng công tác dạy học và tính cấp thiết2: Biện pháp nâng cao chất lược giảng dạy3: Thực nghiệm sư phạm  a) Mô tả cách thực nghiệm b) Kết quả đạt được c) Điều chỉnh bổ sung sau thực nghiệm  4.Kết luận5.Kiến nghị đề xuất 
- Môn lịch sử là một môn học có vai trò quan trọng trong chương trình giáo dục. Với bộ môn lịch sử giúp học sinh hiểu được cội nguồn của tổ tiên, ông cha, làng xóm, hiểu được cội nguồn của dân tộc và rộng hơn biết được toàn bộ hoạt động của con người từ khi con người xuất hiện tới ngày nay. Cũng từ ý nghĩa quan trọng đó để giúp mỗi chúng ta biết được những gì đã xảy ra, từ đó biết trân trọng những gì đang có, chân trọng những người làm ra nó. Học lịch sử giúp ta đúc kết được những bài học kinh nghiệm về sự thành công và thất bại của quá khứ để phục vụ hiện tại và xây dựng tương lai, đó cũng là lý do vì sao nhà chính trị Rô-Ma cổ đại Xi – Xê – Rông đã viết “ Lịch sử là thầy dạy của cuộc sống”.- Nhưng chúng ta cũng không thể phủ nhận được một thực trạng đáng buồn hiện nay đó là cùng với sự phát triển nhanh chóng của vật chất, của xã hội thì dòng chảy lịch sử dân tộc, những nét văn hoá truyền thống của đất nước đang bị sói mòn ở chính những thế hệ trẻ hôm nay, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Đó cũng là lý do khiến tình yêu, sự hứng thú của các em học sinh với bộ môn lịch sử ngày càng vơi dần. Vậy để khơi dạy, lôi cuốn các em học sinh vào giờ học tôi đã mạnh dạn đưa ra “ một số phương pháp dạy học bài cuộc kháng chiến chống quân xâm lược tống 1075- 1077 
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 
II.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
1.1.Thực trạng 
a) Thuận lợi: 
- Lịch sử là một trong những môn học cần thiết, có vị trí quan trọng ở các bậc học như Bác Hồ kính yêu đã viết: 
“ Dân ta phải biết sử ta 
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam” 
- Chính vì vậy môn lịch sử đã được đưa vào chương trình học chính khoá từ bậc tiểu học đến THCS và THPT. 
- Là một môn học độc lập, có mục tiêu, chương trình, sách giáo khoa, vở bài tập, giáo viên được đào tạo chính quy, kết quả học tập của học sinh được đánh giá nghiêm túc. 
Trường THCS Bồng Lai có một đội ngũ giáo viên giảng dạy bộ môn lịch sử luôn đủ về số lượng, chuẩn về kiến thức, yêu nghề, có trách nhiệm trong công việc. 
1.Thực trạng 
b) Khó khăn: 
+ Về phía học sinh : Còn coi đây là môn phụ, nên thụ động lười biếng tiếp thu kiến thức, không có tính sáng tạo trong học tập, phó thác cho thầy cô. Phải chăng hiện tượng học sinh ngày càng coi trọng 3 môn, toán, văn, tiếng anh nên chưa xem trọng bộ môn đúng như vai trò của nó. 
+ Về phía phụ huynh : Trường THCS Bồng Lai nằm trên địa bàn khu vực nông thôn, điều kiện kinh tế nhiều gia đình còn khó khan, trình độ dân chí chưa cao nên phụ huynh chỉ chú ý vào kinh tế ít quan tâm vào việc học tập của các em, nhất là quan tâm tới các môn được coi là môn phụ như môn lịch sử. 
II.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
Lớp 7B 
Sĩ số 
Giỏi 
Khá 
TB 
Yếu 
Kém 
40 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
0 
0 
10 
25% 
20 
50% 
10 
25% 
0 
0 
Kết quả khảo sát môn lịch sử lớp 7B 
Lớp 7C 
Sĩ số 
Giỏi 
Khá 
TB 
Yếu 
Kém 
38 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
0 
0 
9 
24% 
20 
52% 
9 
24% 
0 
0 
Kết quả khảo sát môn lịch sử lớp 7C 
 1.2.Tính cấp thiết. Dựa vào kết quả trên, việc củng cố kiến thức đưa ra một số biện pháp giúp học sinh học tốt môn lịch sử chuyên đề về môt cuộc kháng chiến là một nhiệm vụ cấp bách và cần thiết phải thực hiện của từng giáo viên. Làm sao để các em không chán, không ngại khi vào giờ học, làm sao để các em có hứng thú và ham học lịch sử hơn. 
II.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
2 .Biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy. 
a) Biện pháp 1: Tăng cường tính trực quan, hình ảnh, khả năng gây súc cảm đối với học sinh. 
b) Biện pháp 2: Nêu vấn đề phù hợp và hiệu quả. 
c) Biện pháp 3: Vấn đáp, trao đổi, đàm thoại. 
d) Biện pháp 4: Kể chuyện lịch sử. 
e) Biện pháp 5: Thảo luận nhóm. 
g) Biện pháp 6: Trò chơi. 
3 .Thực nghiệm sư phạm.  a) Biện pháp 1: Tăng cường tính trực quan hình ảnh, khả năng gây xúc cảm đối với học sinh. 
Hình 1: 
Tượng đài Lý Thường Kiệt 
Hình 2: 
Sông Như Nguyệt 
Hình 3: 
Phòng tuyến sông Như Nguyệt 
Lý Thường Kiệt 
Tông Đản 
Lược đồ cuộc tấn công sang đất Tống của nhà Lý 
10/1075 
10/1075 
42 ngày 
Hình 4 
Phòng tuyến trên sông Như Nguyệt 
Hình 3 
T­ Minh 
Ung Châu 
Lý K Nguyên 
LẠNG SƠN 
S 
. 
 Cầu 
 Lý Thườ ng Kiệt 
­ 
Hoàng Kim Mãn Môn 
THĂNG LONG 
QUÁCH QUỲ 
TRIỆU TIẾT 
HÒA MÂU 
Chú giải 
Quân Tống tấn công 
Quân ta chặn đánh 
Quân ta phòng ngự 
Lược 
Đồ 
Kháng 
Chiến 
Quân 
Xâm 
Lược 
Tống 
(1075 
1077) 
BẮC GIANG 
LẠNG GIANG 
BẮC NINH 
VẠN XUÂN 
TỪ SƠN 
YÊN PHONG 
Dãy núi Tam Đảo 
Sông Hồng 
Sông Đuống 
Sông Thái Bình 
Sông Lục Nam 
Sông Thương 
Đa Phúc 
THĂNG LONG 
Lý Thường Kiệt 
S. Như Nguyệt 
LƯỢC ĐỒ TRẬN CHIẾN TẠI PHÒNG TUYẾN SÔNG NHƯ NGUYỆT 
Trận tuyến quân Tống 
Quân Tống tiến đánh 
Quân ta chặn đánh 
Quân nhà Lý phòng ngự 
Phòng tuyến Như Nguyệt 
Quân Tống rút chạy 
Quân nhà Lý tấn công 
BẮC GIANG 
LẠNG GIANG 
BẮC NINH 
VẠN XUÂN 
TỪ SƠN 
YÊN PHONG 
Dãy núi Tam Đảo 
Sông Hồng 
Sông Đuống 
Sông Thái Bình 
Sông Lục Nam 
Sông Thương 
Đa Phúc 
THĂNG LONG 
Lý Thường Kiệt 
S. Như Nguyệt 
LƯỢC ĐỒ TRẬN ĐÁNH TRÊN PHÒNG TUYẾN SÔNG NHƯ NGUYỆT 
Trận tuyến quân Tống 
Quân Tống tiến đánh 
Quân ta chặn đánh 
Quân nhà Lý phòng ngự 
Phòng tuyến Như Nguyệt 
Quân Tống rút chạy 
Quân nhà Lý tấn công 
c) Biện pháp 3: Vấn đáp, trao đổi, đàm thoại: 
Có thể nói đây là phương pháp không thể thiếu nhằm dẫn dắt vào các phương pháp khác. 
b) Biện pháp 2: Nêu vấn đề phù hợp và hiệu quả 
d) Biện pháp 4: Biện pháp kể chuyện 
Lý Thường Kiệt là người phường Thái Hòa (Thăng Long – Hà Nội). Lúc nhỏ đã có chí lớn, ham đọc binh thư, rèn luyện võ nghệ. Lớn lên làm quan cho nhà Lý; nhờ tài năng và công lao ông được thăng dần đến chức Thái úy. 
“Lý Thường Kiệt là hiền thần, 
Đuổi quân nhà Tống, phá quân Chiêm Thành. 
Tuổi già phỉ chí công danh, 
Mà lòng yêu nước trung thành không phai”. 
 ( Hồ Chí Minh toàn tập , tập III trang 217) 
“ Sông núi nước Nam, vua Nam ở, 
Rành rành định phận ở sách trời. 
Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm, 
Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời ”. 
Tạm dịch là: 
e) Biện pháp 5: thảo luận nhóm:  Câu hỏi: Nêu những nét độc đáo trong cách đánh giặc của Lý Thường Kiệt 
Đáp án 
Chủ động tiến công trước để tự vệ. 
Xây dựng phòng tuyến trên sông Như Nguyệt. 
Đánh những trận nhỏ để cản bước tiến của địch. 
Sử dụng chiến tranh tâm lí. 
Khi địch suy yếu thì phản công giành thắng lợi. 
Chủ động kết thúc chiến tranh bằng biện pháp giảng hòa. 
g) Biện pháp 6: trò chơi 
1 
2 
3 
4 
 ĐI TÌM Ô SỐ MAY MẮN 
Trò Chơi 
Để đối phó với quân Tống, Lý Thường Kiệt cho xây dựng phòng tuyến ở đâu? 
Sông Như Nguyệt 
 (một đoạn sông Cầu) 
Ô SỐ MAY MẮN 
Vị tướng nào được nhà Lý cử chặn đánh quân Tống trên biển? 
Lý Kế Nguyên 
Quách Quỳ, Triệu Tiết 
Cánh quân bộ của nhà Tống do tướng nào chỉ huy? 
Ô SỐ MAY MẮN 
Đề nghị “giảng hòa” để kết thúc chiến tranh do ai đưa ra? 
Lý Thường Kiệt 
Lớp 7C 
Sĩ số 
Giỏi 
Khá 
TB 
Yếu 
Kém 
38 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
0 
0 
8 
21% 
22 
58% 
8 
21% 
0 
0 
Kết quả khảo sát lớp không áp dụng 
Lớp 7B 
Sĩ số 
Giỏi 
Khá 
TB 
Yếu 
Kém 
40 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
SL 
% 
5 
12,5% 
15 
37,5% 
20 
50% 
0 
0% 
0 
0 
Kết quả khảo sát lớp áp dụng 
Lớp 7B Nhờ thực hiện tốt các biện pháp, tất cả các học sinh đã đạt trung bình trở lên, số học sinh khá tăng và đặc biệt đã có em đạt điểm giỏi, số lượng học sinh yêu thích môn học nhiều hơn 
4 .Kết luận. 
Bài cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống 1075-1077 là một bài học rất hay và quan trọng của môn lịch sử lớp 7. Vì nó là bài học đầu tiên học sinh được trình bày diễn biến một cuộc kháng chiến trên lược đồ lịch sử trong chương trình lịch sử 7. Thông qua bài học giúp học sinh trình bày kĩ năng trình bày diễn biến, kĩ năng sử dụng bản đồ trong khi học lịch sử và quan trọng hơn, các em ghi nhớ được một sự kiện lịch sử quan trọng đó là chiến thắng sông Như Nguyệt. Từ đó bồi đắp tình yêu quê hương đất nước, long tự hào tự cường dân tộc, tự hào về truyền thống cha ông và giúp học sinh yêu hơn bộ môn lịch sử. Và qua nghiên cứu báo cáo “ Một số phương pháp dạy học giúp học sinh học tốt bài: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống 1075 – 1077 ” hy vọng rằng với những phương pháp dạy học tích cực sẽ đem lại hiệu quả cao hơn nữa cho hoạt động dạy và học lịch sử nói chung và chuyên đề về các cuộc kháng chiến nói riêng. Không chỉ đối với trường THCS Bồng Lai mà còn có thể áp dụng cho nhiều trường THCS khác. 
5. Kiến nghị đề xuất