Bài giảng Lịch sử Lớp 8 KNTT - Tiết 37, Bài 16: Việt Nam dưới thời Nguyễn (Nửa đầu thế kỉ XIX)

Chào mừng các em tới tiết học hôm nay 
Trường THCS . 
LỚP: 
KHỞI ĐỘNG 
 Em hãy cho biết di tích lịch sử trên gắn với triều đại phong kiến nào của nước ta? Trình bày hiểu biết của em về triều đại đó? 
ViỆT NAM DƯỚI THỜI NGUYỄN 
 (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX) 
TIẾT 37 - Bài 16: 
Chương 7 : VIỆT NAM TỪ THẾ KỈ XIX ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ XX 
TIẾT : ViỆT NAM DƯỚI THỜI NGUYỄN (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX) 
a. Sự thành lập Vương triều Nguyễn 
- Năm 1792, vua Quang Trung qua đời, Triều Tây Sơn suy yếu. 
- Năm 1802, Nguyễn Ánh đánh bại Tây Sơn; lập triều Nguyễn, lấy niên hiệu Gia Long; đặt kinh đô ở Phú Xuân. 
=> Triều đại PK quản lý lãnh thổ từ Bắc vào Nam 
VUA GIA LONG 
 1762 - 1820 
Ấn vàng Minh Mạng 
1. NHÀ NGUYỄN THÀNH LẬP VÀ CỦNG CỐ QUYỀN THỐNG TRỊ 
Phú Xuân 
Phú Xuân (Huế) 
? Quan sát lược đồ hình 16.3, em có nhận xét gì về đơn vị hành chính thời Nguyễn? 
Gia Long đặt ra lệ “ tứ bất ” là : 
 không đặt tể tướng , 
 không lấy đỗ trạng nguyên , 
 không lập hoàng hậu , 
không phong đông cung 
 Về bộ luật Gia Long: Bộ luật được ban hành 1815, lấy tên là “ Hoàng triều luật lệ”, gồm 21 quyển. Nội dung bộ luật thể hiện rõ ý đồ bảo vệ quyền hành tuyệt đối của nhà vua và đề cao địa vị của quan lại và gia trưởng. Tuy nói tham khảo các luật đời trước, nhưng trong thực tế bộ luật Gia Long đã dựa hẳnvào bộ luật nhà Thanh; những chi tiết thay đổi và bổ sung trong một số điều luật chiếm một tỉ lệ không nhiều. 
TIẾT : ViỆT NAM DƯỚI THỜI NGUYỄN (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX) 
1. NHÀ NGUYỄN THÀNH LẬP VÀ CỦNG CỐ QUYỀN THỐNG TRỊ 
b. Nhà Nguyễn củng cố quyền thống trị 
- Nguyễn Ánh củng cố chế độ quân chủ trung ương và thống nhất lãnh thổ. 
- Năm 1815, nhà Nguyễn ban hành Luật Gia Long. 
- Chia đất nước thành 30 tỉnh và 1 phủ. 
- Nhà Nguyễn thực hiện chính sách ngoại giao mềm dẻo với nhà Thanh, khước từ quan hệ với Âu-Mỹ và thi hành chính sách cấm đạo.  
Điều 223 ghi rõ: “ Phàm kẻ mưu phản và đại nghịch và những kẻ cùng mưu đều lăng trì xử tử “ 
Điều 225 quy định “ những người nói hay viết xúc phạm đến vua quan và nhà nước phong kiến đều bị xử chém “ 
THẢO LUẬN CẶP ĐÔI (5’) 
Ưu điểm và hạn chế của các chính sách ngoại giao 
của nhà Nguyễn? Bài học về ngoại giao của nước ta 
hiện nay? 
2. Tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX  
THẢO LUẬN NHÓM (5’) 
Nhóm 1: Tìm hiểu chính sách về nông nghiệp? 
Nhóm 2: Tìm hiểu chính sách về thủ công nghiệp? 
Nhóm 3: Tìm hiểu chính sách về thương nghiệp? 
2. Tình hình kinh tê ́, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX 
*Nông nghiệp : 
- Khuyến khích khai hoang. 
- Thi hành chính sách quân điền 
Nông nghiệp không 
 phát triển, đời sống ND 
không ổn đinh. 
              ” Binh tài hai việc đã xong 
       Lại còn lực dịch thổ công bây giờ 
         Một năm ba bận công trình 
    Hỏi rằng mọt sắt dân tình biết ba o” 
 Trích “ Tố khuất kh úc ”  của dân Sơn Nam 
- Địa chủ, cường hào bao chiếm ruộng. 
- Lụt lội, hạn hán xảy ra thường xuyên. 
a. Kinh tế : 
“Oai oái như phủ Khoái xin cơm .” 
2. Tình hình kinh tê ́, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX 
*Thủ công nghiệp : 
- Nghề khai mỏ được đẩy mạnh. 
- Một số ngành, nghề không phát triển được do chính sách bế quan toả cảng, thợ giỏi bị bắt vào làm trong các quan xưởng. 
 Cảnh chợ Mỹ Tho 
c. Về thương nghiệp 
+ Nội thương phát triển xuất hiện nhiều thị tứ mới (Hội An- Quảng Nam) 
Ảnh : Thương cảng Hội An 
 Chợ Sa Đéc 
2. Tình hình kinh tê ́, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX 
*Thương nghiệp : 
- Nội thương phát triển chậm 
- Ngoại thương: nhà nước độc quyền 
? Nêu nét nổi bật về xã hội thời Nguyễn nửa đầu thế kỉ XIX? Các cuộc khởi nghĩa nổ ra gợi cho em suy nghĩ gì? 
b. Xã hội 
- Cuộc sống nhân dân khổ cực. 
- Lực lượng: nông dân, thợ thuyền, binh lính, nhà nho, nhân dân các dân tộc thiểu số. 
- Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu bao gồm: Phan Bá Vành (1821-1827) ở Thái Bình, Lê Duy Lương (1833) ở Ninh Bình, Nông Văn Vâ n (1833-1835) ở Cao Bằng và Cao Bá Quát (1854-1856) ở Hà Nội. 
2. Tình hình kinh tê ́, xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX 
THẢO LUẬN CẶP ĐÔI (3’) 
? Nhận xét của em về tình hình kinh tế xã hội triều Nguyễn đầu thế kỉ XIX? 
3. Sự phát triển của văn hóa VN nửa đầu tk XIX 
Lĩnh vực 
Thành tựu tiêu biểu 
Văn học 
Nghệ thuật 
Tôn giáo 
Khoa học 
Lĩnh vực 
Thành tựu tiêu biểu 
Văn học 
Văn học chữ Nôm góp phần làm phong phú nền văn học dân tộc: Truyện Kiều, thơ nôm của Hồ Xuân Hương... 
Văn học dân gian được thể hiện bằng nhiều hình thức: Tục ngữ, ca dao... 
ND: Phản ánh cuộc sống lao động và khát vọng của nhân dân, phê phán thói hư, tật xấu của XH phong kiến. 
Nghệ thuật 
Tôn giáo 
Khoa học 
3. Sự phát triển của văn hóa VN nửa đầu tk XIX 
Lĩnh vực 
Thành tựu tiêu biểu 
Văn học 
Văn học chữ Nôm góp phần làm phong phú nền văn học dân tộc: Truyện Kiều, thơ nôm của Hồ Xuân Hương... 
Văn học dân gian được thể hiện bằng nhiều hình thức: Tục ngữ, ca dao... 
ND: Phản ánh cuộc sống lao động và khát vọng của nhân dân, phê phán thói hư, tật xấu của XH phong kiến. 
Nghệ thuật 
Văn nghệ dân gian: Nhã nhạc phát triển đến đỉnh cao, xuất hiện các làn điệu: Quan họ, trống quân, hát ví.. 
Hội họa: Nhiều dòng tranh dân gian như Đông Hồ, Hàng Trống, Kim Hoàng,... 
Kiến trúc, điêu khắc: Các công trình nổi tiếng : Kinh thành Huế, chùa Thiên Mụ, Cửu đình... 
Tôn giáo 
Khoa học 
Lĩnh vực 
Thành tựu tiêu biểu 
Văn học 
Văn học chữ Nôm góp phần làm phong phú nền văn học dân tộc: Truyện Kiều, thơ nôm của Hồ Xuân Hương... 
Văn học dân gian được thể hiện bằng nhiều hình thức: Tục ngữ, ca dao... 
ND: Phản ánh cuộc sống lao động và khát vọng của nhân dân, phê phán thói hư, tật xấu của XH phong kiến. 
Nghệ thuật 
Văn nghệ dân gian: Nhã nhạc phát triển đến đỉnh cao, xuất hiện các làn điệu: Quan họ, trống quân, hát ví.. 
Hội họa: Nhiều dòng tranh dân gian như Đông Hồ, Hàng Trống, Kim Hoàng,... 
Kiến trúc, điêu khắc: Các công trình nổi tiếng : Kinh thành Huế, chùa Thiên Mụ, Cửu đình... 
Tôn giáo 
Phật giáo phát triển, công giáo được truyền bá tích cực 
=> Nhà thờ mọc lên khắp nơi 
Khoa học 
Lĩnh vực 
Thành tựu tiêu biểu 
Văn học 
Văn học chữ Nôm góp phần làm phong phú nền văn học dân tộc: Truyện Kiều, thơ nôm của Hồ Xuân Hương... 
Văn học dân gian được thể hiện bằng nhiều hình thức: Tục ngữ, ca dao... 
ND: Phản ánh cuộc sống lao động và khát vọng của nhân dân, phê phán thói hư, tật xấu của XH phong kiến. 
Nghệ thuật 
Văn nghệ dân gian: Nhã nhạc phát triển đến đỉnh cao, xuất hiện các làn điệu: Quan họ, trống quân, hát ví.. 
Hội họa: Nhiều dòng tranh dân gian như Đông Hồ, Hàng Trống, Kim Hoàng,... 
Kiến trúc, điêu khắc: Các công trình nổi tiếng : Kinh thành Huế, chùa Thiên Mụ, Cửu đình... 
Tôn giáo 
Phật giáo phát triển, công giáo được truyền bá tích cực 
=> Nhà thờ mọc lên khắp nơi 
Khoa học 
Sử học: Ghi nhận những bước đột phá trong biên soạn các công trình sử học: “ Khâm định Việt sử thông giám cương mục”, “ Đại Nam thực lục”.. 
Y dược học: Nổi tiếng với bộ “Hải thượng y tông tâm lĩnh” (Lê Hữu Trác) 
4. Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của nhà Nguyễn 
https://vtv.vn/video/chau-ban-trieu-nguyen-co-so-lich-su-ve-chu-quyen-hoang-sa-truong-sa-cua-viet-nam-38972.htm 
LUYỆN TẬP 
Lập và hoàn thành bảng hệ thống (theo gợi ýdưới đây) về một số thành tựu tiêu biểu dưới thời Nguyễn. 
Lĩnh vực 
Thành tựu tiêu biểu 
Hành chính 
Luật pháp 
Nông nghiệp 
Thủ công nghiệp 
Văn học 
Nghệ thuật biểu diễn 
Hội họa 
Kiến trúc, điêu khắc 
Lịch sử 
Địa lí 
Y dược học 
Lĩnh vực 
Thành tựu tiêu biểu 
Hành chính 
Chia cả nước thành 30 tỉnh và 1 phủ (Thừa Thiên). 
Luật pháp 
Năm 1815, nhà Nguyễn ban hành bộ Hoàng Việt luật lệ (còn gọi là Luật Gia Long) 
Nông nghiệp 
Khai hoang, lập được hai huyện mới là Tiền hải (Thái Bình) và Kim Sơn (Ninh Bình). 
Thủ công nghiệp 
Đúc được Cửu đỉnh (chín chiếc đỉnh đồng đặt trước sân Thế Miếu) 
Văn học 
Nhiều tác phẩm văn hóa có giá trị, như: Truyện Kiều của Nguyễn Du; Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu, 
Nghệ thuật 
biểu diễn 
Nhã nhạc (nhạc cung đình) phát triển đến đỉnh cao. 
Văn nghệ dân gian xuất hiện hàng loạt làn điệu dân ca. 
Hội họa 
Hội họa phát triển với nhiều dòng tranh dân gian, tiêu biểu là tranh Đông Hồ (Bắc Ninh), tranh Hàng Trống,... 
Kiến trúc, 
điêu khắc 
Các công trình nổi tiếng như: kinh thành Huế, chùa Thiên Mụ, Cửu đỉnh (Thừa Thiên Huế), 
Lịch sử 
Nhiều công sử học được biên soạn, như: Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Đại Nam thực lục (Quốc sử quán triều Nguyễn), Lịch triều hiến chương loại chí (Phan Huy Chú), 
Địa lí 
Nhiều công trình địa lí có giá trị, như: Nhất thống địa dư chí (Lê Quang Định), Gia Định thành thông chí (Trịnh Hoài Đức),... 
Y dược học 
Bộ sách Hải Thượng y tông tâm lĩnh của danh y Lê Hữu Trác 
Luyện tập 2 trang 74 Lịch sử 8: Có quan điểm cho rằng nhà Nguyễn đã để lại di sản văn hóa đồ sộ. Em đồng ý với quan điểm đó không? Vì sao? 
Luyện tập 3 trang 74 Lịch sử 8: Nêu cảm nghĩ của em về quá trình thực thi chủ quyền của nhà Nguyễn đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa. 
VẬN DỤNG 
Lựa chọn một thành tựu tiêu biểu dưới thời Nguyễn, sưu tầm thêm tư liệu và xây dựng bài giới thiệu ngắn gọn về thành tựu đó theo ý tưởng của em.