Đề cương ôn tập học kỳ I môn Ngữ văn Lớp 9 - Phần Tiếng Việt

®Ò c­¬ng TiÕng ViÖt líp 9 - häc kú I 
Kiến thức cần nhớ
Tªn bµi
LÝ thuyÕt
Thùc hµnh

I. C¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i

1. Ph­¬ng ch©m
vÒ l­îng
- Giao tiÕp cÇn nãi cã néi dung, 
- Néi dung cña lêi nãi ph¶i ®¸p øng ®óng yªu cÇu cña cuéc giao tiÕp,
- Kh«ng thiÕu, kh«ng thõa
VÝ dô 1: B¸c cã thÊy con lîn c­íi cña t«i ch¹y qua ®©y kh«ng?
(Lµm BT 4,5 Tr 11)
2. Ph­¬ng ch©m
vÒ chÊt
- Khi giao tiÕp, ®õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng hay kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc
VÝ dô 2: Khi th«ng tin mµ m×nh ®­a ra kh«ng ®­îc ch¾c ch¾n l¾m, kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc th× ph¶I dïng ngh÷ng tõ ®i kÌm nh­: H×nh nh­, ph¶i ch¨ng, d­êng nh­, ch¾c lµ, theo t«i nghÜ
 “H×nh nh­ thu ®· vÒ” (Sang thu – H÷u ThØnh)
3. Ph­¬ng ch©m
quan hÖ
- Khi giao tiÕp cÇn nãi ®óng vµo ®Ò tµi giao tiÕp,
- Tr¸nh nãi l¹c ®Ò
VÝ dô 3: Trèng ®¸nh xu«i, kÌn thæi ng­îc
¤ng ch¼ng bµ chuéc
 ¤ng nãi gµ bµ nãi vÞt
4. Ph­¬ng ch©m
c¸ch thøc
-Khi giao tiếp, cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch ; 
- Tránh cách nói mơ hồ. 
VÝ dô 4 : T«i ®ång ý víi nh÷ng nhËn ®Þnh vÒ truyÖn ng¾n cña «ng Êy.
- Tr©u cµy kh«ng ®­îc / giÕt 

5. Ph­¬ng ch©m
lÞch sù
- Khi giao tiÕp cÇn tÕ nhÞ vµ t«n träng ng­êi kh¸c
VÝ dô5: Lêi nãi ch¼ng mÊt...võa lßng nhau
 Chim kh«n kªu tiÕng r¶nh rang
 Ng­êi kh«n nãi tiÕng dÞu dµng dÔ nghe
(Lµm BT 4,5 Tr 23,24)
II. X­ng h« trong
héi tho¹i
- TiÕng ViÖt cã mét hÖ thèng x­ng hé rÊt phong phó, tinh tÕ vµ giµu s¾c th¸i biÓu c¶m.
- C¨n cø vµo t×nh huèng giao tiÕp mµ x­ng h« cho phï hîp
VÝ dô : ChÞ DËu x­ng h« víi cai lÖ
- LÇn 1 : Ch¸u van «ng, nhµ ch¸u võa tØnh ®­îc mét lóc, xin «ng tha cho
- LÇn 2 : Chång t«i ®au èm «ng kh«ng ®­îc phÐp hµnh h¹
- LÇn 3 : Mµy trãi ngay chång bµ ®i bµ cho mµy xem
III. DÉn trùc tiÕp, c¸ch dÉn gi¸n tiÕp
1. Trùc tiÕp : Nh¾c l¹i nguyªn v¨n lêi nãi, hay ý nghÜ. ®­îc ®Æt trong dÊu ngoÆc kÐp.
VÝ dô1 : Gor Ki nãi : Chi tiÕt nhá lµm nªn nhµ v¨n lín


2. DÉn gi¸n tiÕp : Nh¾c l¹i ý cña ng­êi kh¸c. Kh«ng ®Ó trong dÊu ngoÆc kÐp
(Lµm BT 3 Tr 55)
VÝ dô 2 : Nh­ng chí hiÓu lÇm r»ng B¸c sèng kh¾c khæ theo lèi nhµ tu hµnh, thanh tao theo kiÓu nhµ hiÒn triÕt Èn dËt (PV§)
IV : Sù
ph¸t triÓn
cña tõ vùng

1. Ph¸t triÓn nghÜa cña tõ dùa trªn c¬ së nghÜa gèc cña chóng, theo 2 ph­¬ng thøc : Èn dô vµ ho¸n dô
(Lµm BT 4,5 Tr 57)
VÝ dô 1 : Tõ “ ¡n” ( cã 13 nghÜa). Tõ “Ch©n”, “ §Çu” (cã nhiÒu nghÜa)
- Ch©n m©y mÆt ®Êt mét mµu xanh xanh
 (¢D)
- B¹n Nam cã ch©n trong ®éi tuyÓn HSG huyÖn 
 (Ho¸n dô)

2. T¨ng sè l­îng tõ :
- T¹o tõ ng÷ míi
- M­în tõ ng÷ cña n­íc ngoµi 
( M­în tiÕng H¸n nhiÒu nhÊt)
VÝ dô 2 : O Sin, in ter net, thÞ tr­êng chøng kho¸n, thanh kho¶n, gi¸ trÇn, gi¸ sµn, kinh tÕ tri thøc, së h÷u trÝ tuÖ, b¶o hé mËu dÞch,
VÝ dô 3 : Ti vi, Gac®bu, quèc kú, quèc ca, gi¸o viªn , häc sinh
(Lµm BT 1,2 Tr 74)
V.ThuËtng÷
ThuËt ng÷ : 2 ®Æc ®iÓm:
- Mçi thuËt ng÷ biÓu thÞ mét kh¸i niÖm vµ ng­îc l¹i.
- Kh«ng cã tÝnh biÓu c¶m

VÝ dô : Tr­êng tõ vùng, Èn dô, ho¸n dô ,®¬n chÊt, mÉu hÖ thÞ téc, d­ chØ 
 BT: T×m 5 thuËt ng÷ ®­îc sö dông trong m«n ng÷ v¨n líp 9 vµ gi¶i thÝch râ v× sao chóng l¹i lµ thuËt ng÷?
VI. Trau dåi vèn tõ
1. N¾m v÷ng nghÜa cña tõ vµ c¸ch dïng tõ.
2. RÌn luyÖn ®Ó biÕt thªm tõ nh÷ng tõ ch­a biÕt lµm t¨ng vèn tõ ch­a biÕt lµ viÖc th­êng xuyªn ®Ó trau dåi vèn tõ
VÝ dô 1 : Phong thanh - Phong phanh; Tr¾ng tay - Tay tr¾ng, yÕu ®iÓm - §iÓm yÕu; kiÓm kª – KiÓm ®iÓm; Bµng quan – Bµng quang.
VÝ dô 2 : L÷ kh¸ch, L÷ hµnh, ®a ®oan,...
(Lµm BT 7 Tr 103)
VII. Tæng kÕt
tõ vùng
1. Tõ ®¬n vµ phøc (Tõ ghÐp, tõ l¸y)
(Ph©n biÖt ®­îc tõ ghÐp vµ tõ l¸y)
VÝ dô 1 : ¡n, giam gi÷, tèt t­¬i ...
(Lµm BT 2,3 PhÇn I-Tr 122,123)

2. Thµnh ng÷
(Ph©n biÖt ®­îc thµnh ng÷ vµ tôc ng÷)
VÝ dô 2 : N­íc m¾t c¸ sÊu, ®Çu voi ®u«i chuét, treo ®Çu dª b¸n thÞt chã, chuét sa chÜnh g¹o, mÌo mï ví c¸ r¸n.
BT : T×m 5 thµnh ng÷ chØ thùc vËt, 5 thµnh ng÷ chØ ®éng vËt, 5 thµnh ng÷ H¸n ViÖt. Gi¶i thÝch nghÜa, ®Æt c©u víi mçi thµnh ng÷ võa t×m ®­îc.

3. NghÜa cña tõ
VÝ dô 3 : YÕu ®iÓm : Lµ ®iÓm quan träng
Tri kØ : Tri : BiÕt. KØ : M×nh (HiÓu b¹n nh­ hiÓu m×nh)

4. Tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn t­îng chuyÓn nghÜa cña.
VÝ dô 4 : ¨n, cuèc, bµn, vua, sèt, ng©n hµng,....
(Lµm BT 2 P IV-Tr 124)

5.Tõ ®ång ©m (Ph©n biÖt ®­îc Tõ ®ång ©m vµ Tõ nhiÒu nghÜa)
VÝ dô 5: Ngùa lång - Lång ch¨n vµo vá ch¨n

6. Tõ ®ång nghÜa

VÝ dô 6 : Qu¶- tr¸i; m¸y bay- phi c¬
- Kh«ng hoµn toµn : ChÕt – Hy sinh...

7. Tõ tr¸i nghÜa
VÝ dô 7 : XÊu- ®Ñp, cao- thÊp 
(Lµm BT 2,3 PhÇn VII Tr 125)

8. CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷.
VÝ dô 8 : Tõ : tõ ®¬n, tõ phøc, tõ ghÐp, tõ l¸y 

9. Tr­êng tõ vùng

VÝ dô 9 : “ MÆt l·o ®ét nhiªn co róm l¹i hu hu khãc”.
(Lµm BT 4 Tr 159)

10. Tõ t­îng thanh, t­îng h×nh

VÝ dô 10 : Çm Çm.ThÊp tho¸ng, man m¸c,
11. Mét sè phÐp tu tõ
tõ vùng :

a. So s¸nh: ( A nh­ B): Lµ ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi SVSV kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gêi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.
VD a. “MÆt trêi xuèng biÓn nh­ hßn löa”
Ngùa xe nh­ n­íc ¸o quÇn nh­ nªm.
* M« h×nh ®Çy ®ñ:
VÕ A
Ph­¬ng diÖn so s¸nh
Tõ so s¸nh
VÕ B

(Lµm BT 2,3 Tr 147,148)
b. Èn dô : ( Èn vÒ A): Lµ gäi tªn SVHT nµy b»ng tªn SVHT kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.
b.“ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á 
VD2: MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn ®åi
MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn l­ng

c. Nh©n ho¸: Lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi, ®å vËtb»ng nh÷ng tõ ng÷ dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ con ng­êi; lµm cho thÕ giíi loµi vËt, c©i cèi, ®å vËt trë nªn g©n gòi víi con ng­êi, biÓu thÞ ®­îc suy nghÜ, t×nh c¶m cña con ng­êi.
c. “Sãng ®· cµi then ®ªm sËp cöa”
Gâ thuyÒn ®· cã nhÞp tr¨ng cao
§ªm thë sao lïa n­íc H¹ Long

d. Ho¸n dô: Lµ gäi tªn SVHT , kh¸i niÖm b»ng tªn cña mét SVHT, KN kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t
d. “M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm kh¬i”
 “ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim”

e. Nãi qu¸(khoa tr­¬ng, phãng ®¹i)
e. “ThuyÒn ta l¸i giã  biÓn b»ng”

g. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh 
g.“Con ë MiÒn Nam ra th¨m l¨ngB¸c”

h. §iÖp ng÷
h. “Buån tr«ng  ghÕ ngåi”

i. Ch¬i ch÷
i. “Ch÷ tµi liÒn víi ch÷ tai mét vÇn”

12. Tõ ®Þa ph­¬ng
- T×m tõ ®Þa ph­¬ng ®ång ©m? 
- T×m tõ ®Þa ph­¬ng ®ång nghÜa?
- T×m tõ ®Þa ph­¬ng kh«ng cã trong c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c? (VD: Nhót, bån bån)
VÝ dô 12 :Ng·- Bæ- TÐ
BTVN: T×m nh÷ng tõ ®Þa ph­¬ng trong ®o¹n trÝch “ChiÕc l­îc ngµ”- NguyÔn Quang S¸ng.

II. Bài tập
Câu hỏi trắc nghiệm: (Khoanh tròn vào các đáp án em cho là đúng)
Câu 1: Dòng nào kể tên đủ nhất các p/c hội thọai mà em đã học?
A. Phư¬ng ch©m vÒ lưîng, Phư¬ng ch©m vÒ chÊt, Phư¬ng ch©m quan hÖ,Phư¬ng ch©m c¸ch thøc.
B. Phư¬ng ch©m vÒ lưîng, Phư¬ng ch©m vÒ chÊt, Phư¬ng ch©m quan hÖ, Phư¬ng ch©m lịch sự
C. Phư¬ng ch©m vÒ lưîng, Phư¬ng ch©m vÒ chÊt, Phư¬ng ch©m quan hÖ, Phư¬ng ch©m c¸ch thøc. phư¬ng ch©m lÞch sù
D. Phư¬ng ch©m vÒ chÊt, Phư¬ng ch©m quan hÖ, Phư¬ng ch©m c¸ch thøc. phư¬ng ch©m lÞch sù
Câu 2: Lời dặn của bà trong bài thơ Bếp lửa “ Bố ở chiến khu bố còn việc bố
 Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ, 
 Cứ bảo nhà vẫn được bình yên”
So sánh sự việc sảy ra với lời dặn của bà em thấy phương châm hội thọai nào không được tuân thủ?
A. Phư¬ng ch©m vÒ lưîng B. Phư¬ng ch©m vÒ chÊt
C. Phư¬ng ch©m quan hÖ, D. Phư¬ng ch©m lÞch sù
Câu 3: Lời nói của Mã Giám Sinh trong hai câu thơ sau:
 Hỏi tên rằng “Mã Giám Sinh”
 Hỏi quê rằng: “ huyện Lâm Thanh cũng gần”
Đã không tuân thủ phương châm hội thoại nào?
A Phư¬ng ch©m vÒ lưîng B Phư¬ng ch©m vÒ chÊt
C Phư¬ng ch©m quan hÖ, D Phư¬ng ch©m lÞch sù
Câu 4: Chän nh÷ng tõ ng÷ thÝch hîp ®iÒn vµo dÊu...(¨n ®¬m nãi ®Æt, ¨n kh«ng nãi cã, ¨n èc nãi mß)
	A. Nãi kh«ng cã c¨n cø lµ ......................................................
	B. Nãi vu khèng bÞa ®Æt lµ .....................................................
	C. Vu khèng, ®Æt ®iÒu bÞa chuyÖn cho ng­êi kh¸c lµ.....................................
Câu 5. Thành ngữ nào sau đây liên quan đến phương châm hội thoại về chất?
Nói nhăng nói cuội. C. Ăn đơm nói đặt.
Khua môi múa mép. D. Nói như đấm vào tai.
Câu 6. câu thơ sau có mấy từ có thể dùng xưng hô ngôi thứ nhất
"Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong Sương hàng tre bát ngát
A một B hai C ba D bốn
Câu 7. Từ “ ta” trong tiếng Việt vừa có thể chỉ ngôi thứ nhất số ít vừa có thể chỉ ngôi thứ nhất số nhiều đúng hay sai?
A đúng B sai
Câu 8. Theo em trường hợp sau dẫn theo cách nào ?
“ Chợt đứa con nói rằng:
Cha Đản lại đến kia kìa”
A C¸ch dÉn trùc tiÕp B C¸ch dÉn gi¸n tiÕp
Câu 9. Các lời thoại trong đoạn trích được dẫn theo cách nào?
A C¸ch dÉn gi¸n tiÕp B C¸ch dÉn trùc tiÕp 
Câu 10. Khi dẫn thơ, nhất thiết phải dẫn toàn bộ câu thơ. Điều đó đúng hay sai?
A Đúng B sai
Câu 11. Câu thơ sau được dẫn theo cách nào?
 “ Cá non xanh tËn ch©n trêi
 Cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa” 
A C¸ch dÉn gi¸n tiÕp B C¸ch dÉn trùc tiÕp 
Câu 12. Trong đoạn Trích Mã Giám Sinh mua Kiều, từ “hoa” trong cum từ “ Lệ hoa mấy hàng” được hiểu thế nào?
A Nghĩa gốc	 B Nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ
C Nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ D Cả A,B sai
Câu 13. Nó là một cây tiếu lâm của lớp.
Từ cây trong câu trên được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?
A Nghĩa gốc	 B Nghĩa chuyển
Câu 14. Kinh tế tri thức là từ ngữ mới, được cấu tạo trên cơ sở các từ kinh tế và tri thức điều đó đúng hay sai?
A Đúng B Sai
Câu 15. Khi người ta đã ngoài 70 xuân thì tuổi tác càng cao, sức khỏe càng thấp.
Từ xuân trong câu trên chuyển theo phương thứ nào?
A Chuyển theo phương thức ẩn dụ B Chuyển theo phương thức hoán dụ 
Câu 16.Trong các từ “xuân” sau đây ( Truyện Kiều - Nguyễn Du), từ nào mang nghĩa chuyển?
A.Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân. C. Làn thu thủy nét xuân sơn.
B. Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân. D. Ngày xuân con én đưa thoi.
Câu 17. Trong các câu thơ dưới đây (trích “Bếp lửa’ - Bằng Việt), từ nhóm nào được dùng với nghĩa chuyển?
 A. Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa 
B. Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
C. Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm	 
D. Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?
Câu 18:  Các thuật ngữ tam giac, đường cao, đường chéo, đường phân giác thuộc lĩnh vự khoa học nào?
A Vật lí B Toán học C Văn học D Sinh học 
Câu 19. Thuật ngữ có thể trở thành từ ngữ thông thường, được dùng phổ biến trong giao tiếp hàng ngày và trên các phương tiện thông tin đại chúng hay không?
A Có thể B Không thể
Câu 20:  Từ nào trong nhũng từ dưới đây có nghĩa: phương hướng, chiến lược?
A Phương châm B Đường lối
C Đường hướng C Phương lược
Câu 21. Từ “khóa xuân” trong câu thơ “Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân” được hiểu như thế nào?
A khóa kín tuổi xuân B tước đoạt tuổi xuân
C cả hai ý trên đều đúng D cả hai ý đều sai
Câu 22 Nghĩa của yếu tố tuyệt trong “ tuyệt chủng “ là gì?
A mất B Cực kì C Nhất D Hoàn toàn
Câu 23.: Hình ảnh “nô nức yến anh” trong câu “gần xa nô nức yến anh”sử dụng phép tu từ nào?
A: Ẩn dụ B: Hoán dụ C: Nhân hóa D: So sánh
Câu 24: Câu thơ : Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính trong bài thơ “ Đồng chí “ sử dụng biện pháp tu từ gì ?
A: hoán dụ và nhân hóa B: So sánh và nhân hóa 
C: Ẩn dụ và so sánh D: Nói giảm , nói tránh
Câu 25: Câu “ Tiếng kêu của nó như tiếng xé , xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người , nghe thật xót xa ’’sử dụng biện pháp tu từ gì?
A: So sánh B: Ẩn dụ , C: Nhân hóa D : Hoán dụ
Câu 26: Các câu thơ : Vân Tiên tả đột hữu xông 
 Khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang
Sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
A: Nói quá B: Ẩn dụ C: Nhân hóa D:So sánh
Câu 27: Từ “hát “ trong câu nào dung với nghĩa ẩn dụ
A: Câu hát căng buồm cùng gió khơi C Tiếng suối trong như tiếng hát xa.
B: hát rằng : cá bạc biển Đông lặng	 D: Trong lời mẹ hát có cánh cò đang bay
Câu 28: Câu thơ : “Con đường cho những tấm long” dùng lối nói nào?
A: Nhân hóa , Ẩn dụ B: Nhân hóa , so sánh 
C: Nhân hóa , hoán dụ D: Nhân hóa và nói quá 
Câu 29: Cách nói : “Làng chợ Dầu chúng em Việt gian”dùng cách nói nào?
A: Hoán dụ B: Ẩn dụ C: So sánh D: Chơi chữ 
Câu 30: Hình ảnh “Trời xanh “ trong câu “Vẫn biết trời xanh là mãi mãi là hình ảnh
A: Hoán dụ B: Ẩn dụ C: So sánh D: Chơi chữ 
Bài tập tự luận
Câu 1: Trình bày các khái niệm năm phương châm hội thoại?
a/ KN: Phư¬ng ch©m vÒ lưîng: Khi giao tiÕp, cÇn nãi cã néi dung; néi dung cña lêi nãi ph¶i ®¸p øng ®óng yªu cÇu cña cuéc giao tiÕp, kh«ng thiÕu, kh«ng thõa.
b/ KN Phư¬ng ch©m vÒ chÊt :Khi giao tiÕp, ®õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng hay kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc.
c/ KN Phư¬ng ch©m quan hÖ : Khi giao tiÕp, cÇn nãi ®óng vµo ®Ò tµi giao tiÕp tr¸nh nãi l¹c ®Ò.
d/ KN Phư¬ng ch©m c¸ch thøc: Khi giao tiÕp, cÇn chó ý nãi ng¾n gän, rµnh m¹ch; tr¸nh c¸ch nãi m¬ hå.
e/ KN phư¬ng ch©m lÞch sù: Khi giao tiÕp, cÇn tÕ nhÞ vµ t«n träng ngưêi kh¸c.
Câu 2: Giaỉ thích nghĩa của các thành ngữ sau và cho biết những thành ngữ này có liên quan đến phương châm hội thoại nào? (bài 5/11)
+ An đơm nói đặt : Vu khống, đặt điều ,bịa chuyện cho người khác.
+ Ăn ốc nói mò: Nói không có căn cứ.
+ Ăn không nói có: Vu khống bịa đặt.
+ Cãi chày, cãi cối: Cố tranh cãi nhưng không có lí lẽ gì cả.
+ Khua môi múa mép: nói năng ba hoa, khoác lác phô trương.
+ Nói dơi nó chuột: nói lăng nhăng, linh tinh, không có xác thực.
+ Hứa hươu hứa vượn: hứa để được lòng rồi không thực hiện lời hứa.
Câu 3: Đọc hai đoạn thoại sau và cho biết phương châm hội thoại nào không được tuân thủ?
a.Trông thấy thầy giáo, A chào rất to:
- Chào thầy.
Thầy giáo trả lời và hỏi
- Em đi đâu đấy?
- Em làm bài tập rồi - A đáp.
b. Trong giờ địa lý, thầy giáo hỏi một học sinh đang mải nhìn qua cửa số : 
- Em cho thầy biết sóng là gì ?
 Học sinh trả lời : 
- Thưa thầy Sóng là bài thơ nổi tiếng của Xuân Quỳnh ạ.
Câu 4: Trong các từ ngữ: nói móc, nói ra đầu ra đũa, nói leo, nói hớt, nói nhăng nói cuội, nói lóng, hãy chọn một từ ngữ thích hợp điền vào mỗi chỗ trống sau:
Nói nhằm châm chọc điều không hay của người khác một cách cố ý là ...
Nói nhảm nhí, vu vơ là ...
Nói trước lời mà người khácchưa kịp nói là
Nói rành mạch cặn kẽ có trước có sau là
Cho biết mỗi từ ngữ vừa chọn chỉ cách nói liên quan đến phương châm hội thoại nào?
Câu 5 Giai thích ý nghĩa các từ “ta” trong các câu thơ sau:
a. Một mảnh tình riêng ta với ta ( Qua đèo ngang)
b. Bác đến chơi đây ta với ta (Bạn đến chơi nhà)
c .Chúng ta giỡn với sớm vàng và đùa cùng tráng bạc ( Mây và sóng – bản dịch của Nguyễn Đình Thi)
 d. Ta làm con chim hót
 Ta làm một cành hoa
Câu 6 : Phân tích ý nghĩa cách xưng hô của chị Dậu với cai lệ từ “cháu- ông” cháu van ông nhà cháu vừa mới tỉnh dạy chuyển qua “tôi với ông”Chồng tôi đau yếu ông không được phép hành hạ và sau cùng là “mày- bà”Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
Câu 7:
"Nó vừa ôm chặt lấy ba nó vừa nói trong tiếng khóc:
- Ba! Không cho ba đi nữa! Ba ở nhà với con!
Ba nó bế nó lên. Nó hôn ba nó cùng khắp. nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa."
a) Chỉ ra lời dẫn trực tiếp ở đoạn văn trên
b) Chuyển lời dẫn trực tiếp đó thành lời dẫn gián tiếp
 Câu 8: Hãy xác định cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp:
a) Họa sĩ nghĩ thầm: "Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn".
b) Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật.
Câu 9: Dùng những câu sau đây để viết thành lời dẫn trực tiếp.Sau đó chuyển thành lời dẫn gián tiếp
a) Làng thì yêu thật, nhưng làng đó theo Tây rồi thì phải thù. (Ông Hai - Tác phẩm Làng)
b) Mình sinh ra là gì, mình đẻ ra ở đâu, mình vì ai mà làm việc. (Anh Thanh niên – Lặng lẽ Sa pa)
c) Khi ta làm việc ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được.
Câu 10: §äc ®o¹n th¬ sau vµ tr¶ lêi c©u hái:
	 ¸o anh r¸ch vai
 Quần tôi có vài mảnh vá
 Miệng cười buốt giá chân không giầy
 Thương nhau tay nắm lấy bàn tay
 Đêm nay rừng hoang sương muối
 Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
 	 §Çu sóng tr¨ng treo
a. C¸c tõ: vai, miÖng,ch©n, tay, ®Çu ë ®o¹n th¬ tõ nµo ®­îc dïng theo nghÜa chuyÓn, tõ nµo ®­îc dïng theo nghÜa gèc?
b. NghÜa chuyÓn ®­îc h×nh thµnh theo ph­ơng thøc Èn dô.....................................
c. NghÜa chuyÓn ®­îc h×nh thµnh theo ph­ơng thøc ho¸n dô................................
Câu 11: Từ "xuân" trong câu thơ sau được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?
Trước lầu Ngưng bích khóa xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
(Truyện Kiều - Nguyễn Du)
 Câu 12: Nêu nghĩa của từ đi trong câu thơ của Nguyễn Duy 
 “ Ta đi chọn kiếp con người
 Vẫn không đi hết mấy lời mẹ ru”
Câu 13: Cho các câu thơ : Mặt trời xuống biển như hòn lửa
 Sóng đã cài then đêm sập cửa
Chỉ ra các phép tu từ được sử dụng trong hai câu thơ trên ? 
Phân tích hiệu quả của các biện pháp tu từ mà tác giả sử dụng trong các câu thơ đó?
Câu 14: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
 Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
 Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
 (Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục 2009, tr.143)
Chỉ ra từ láy trong dòng thơ đầu.
Từ láy ấy giúp em hình dung gì về hình ảnh "bếp lửa" mà tác giả nhắc tới ?
Câu 15 : Cho các câu thơ : 	Có đám mây mùa hạ
 	 Vắt nửa mình sang thu
a. Chỉ ra các phép tu từ được sử dụng trong hai câu thơ trên ? 
b.Phân tích hiệu quả của các biện pháp tu từ mà tác giả sử dụng trong các câu thơ đó?
- Phép nhân hóa làm cho đám mây duyên dáng, mềm mại, trữ tình như nhịp cầu nối ,nối hai bến bờ của thời gian mùa hạ và thời gian mùa thu. Một không gian nửa hạ, nửa thu vùa mơ hồ , vừa chính xác.
Câu 16 : Bằng đoạn văn khoảng 5 câu, em hãy phân tích điệp từ "nhóm" trong khổ thơ:
"Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ"
(Bếp lửa – Bằng Việt)
TiÕng ViÖt häc kú II
A. NGÖÕ PHAÙP 
BAØI 1: Khôûi ngöõ 
· Caâu 1: Theá naøo laø khôûi ngöõ ?
- Laø thaønh phaàn caâu ñöùng tröôùc chuû ngöõ ñeå neâu leân ñeà taøi ñöôïc noùi ñeán trong caâu.
- Tröôùc khôûi ngöõ, thöôøng coù theå theâm caùc quan heä töø nhö: veà, ñoái vôùi. Ñoù laø daáu hieäu phaân bieät khôûi ngöõ vôùi chuû ngöõ trong caâu.
- Sau khôûi ngöõ coù theå theâm trôï töø “thì”.
· Caâu 2: Ñaët caâu coù khôûi ngöõ.
VD: Ñoái vôùi mình thì loøng nhaân aùi laø moät ñöùc tính khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa con ngöôøi. 
BAØI 2: Caùc thaønh phaàn bieät laäp: 
¯ Thaønh phaàn bieät laäp: Laø nhöõng boä phaän khoâng tham gia vaøo vieäc dieãn ñaït nghóa söï vieäc cuûa caâu. Thaønh phaàn tình thaùi, caûm thaùn, goïi – ñaùp, phuï chuù laø nhöõng thaønh phaàn bieät laäp.
· Caâu 1: Theá naøo laø thaønh phaàn tình thaùi? 
- TPTT ñöôïc duøng ñeå theå hieän caùch nhìn cuûa ngöôøi noùi ñoái vôùi söï vieäc ñöôïc noùi ñeán trong caâu. (coù leõ, chaéc, hình nhö  )
- Ví duï: Hình nhö, trôøi saép möa 
· Caâu 2: Theá naøo laø thaønh phaàn caûm thaùn?
- TPCT ñöôïc duøng ñeå boäc loä taâm lyù cuûa ngöôøi noùi (buoàn, vui, möøng, giaän...)
- Ví duï: Trôøi ôi, caùi loï hoa bò vôõ roài!
· Caâu 3: Theá naøo laø thaønh phaàn goïi – ñaùp? 
- TPGÑ ñöôïc duøng ñeå taïo laäp hoaëc ñeå duy trì quan heä giao tieáp.
- Ví duï: - Naøy, maáy caäu ñi ñaâu vaäy? 
 - AØ, boïn mình ñi ñaù banh.
· Caâu 4: Theá naøo laø thaønh phaàn phuï chuù ? 
- TPPC ñöôïc duøng ñeå boå sung moät soá chi tieát cho noäi dung chính cuûa caâu. 
- TPPC thöôøng ñöôïc ñaët giöõa hai daáu gaïch ngang, hai daáu phaåy, hai daáu ngoaëc ñôn, hoaëc giöõa moät daáu gaïch ngang vôùi moät daáu phaåy. Nhieàu khi coøn ñöôïc ñaët sau daáu hai chaám.
- Ví duï: Haø Noäi, thuû ñoâ nöôùc Vieät Nam, laø nôi toâi ñöôïc sinh ra.
BAØI 3: Lieân keát caâu vaø ñoaïn vaên: 
¯ Caùc ñoaïn vaên trong moät vaên baûn cuõng nhö caùc caâu trong moät ñoaïn vaên phaûi lieân keát chaët cheõ vôùi nhau veà noäi dung vaø hình thöùc.
v Veà noäi dung:
- Caùc ñoaïn vaên phaûi phuïc vuï chuû ñeà chung cuûa vaên baûn, caùc caâu phaûi phuïc vuï chuû ñeà chung cuûa ñoaïn vaên (lieân keát chuû ñeà).
- Caùc ñoaïn vaên vaø caùc caâu phaûi ñöôïc saép xeáp theo moät trình töï hôïp lí (lieân keát loâ-gíc)
v Veà hình thöùc: Coù theå ñöôïc lieân keát baèng moät soá bieän phaùp chính sau:
Pheùp laëp töø ngöõ: 
· Laëp laïi ôû caâu ñöùng sau töø ngöõ ñaõ coù ôû caâu tröôùc.
- VD: Vaên ngheä ñaõ laøm cho taâm hoàn hoï th